Book Title: Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali
Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust
View full book text
________________ 247 સહ, સંખ્યા બહુવ્રીહિ સમાસો (6) સહ બહુવ્રીહિ સમાસ બહુવ્રીહિ સમાસનું પૂર્વપદ સ કે સહ હોય ત્યારે આ સમાસ થાય છે. વિગ્રહવાક્યમાં સદ, સહિત વગેરે “સાથે અર્થવાળા શબ્દો વપરાય છે. દા.ત. પુત્રે સંરું વર્તતે યઃ સ = સપુત્ર: તેવત્તઃ પુત્ર સહિત દેવદત્ત. પુળ સદ વર્તત યઃ સ = સરપુત્ર: તેવદ્રત્ત: પુત્ર સહિત દેવદત્ત. સીતયા સહિત = સતીતઃ | સીતા સહિત. (7) સંખ્યા બહુવતિ સમાસ બહુવ્રીહિ સમાસનું પૂર્વપદ ઉપસર્ગ, માત્ર, મધ, ટૂર કે સંખ્યાવાચક નામ હોય અને ઉત્તરપદ સંખ્યાવાચક નામ હોય ત્યારે આ સમાસ થાય છે. આ સમાસ બહુવચનમાં જ થાય છે. ઉત્તરપદને અત્તે સ્વરનો અને ઉપાજ્ય સ્વર સહિત અન્ય વ્યંજનનો લોપ થાય અને ઉમેરાય છે. દા.ત. ટ્રશનાં સમીપે સન્તિ યે તે = ૩પશ: I દસની આસપાસ. દૌ વા ત્રયો વા = દિત્રા: I બે કે ત્રણ. દે વા વી િવ = દિત્રા iaa બે કે ત્રણ . દિઃ બાવૃત્તા: શ = દિશા: બે વાર દસ = વીસ. પગ્ર વા વા = પશ્ચષા: ! પાંચ કે છે. વંશત: મદૂર: = મિત્રવંશ: I ત્રીસની આસપાસ. વત્વરિંશત: ધ = ધવત્વરિાઃ ચાલીસથી વધારે. (2) ઉત્તરપદ વિશતિ હોય તો તિ નો લોપ થાય. દા.ત. વિશઃ કાસગ્ના: = માસન્નવણા | વીસની નજીક. (3) 35, નગ્ન, યુ વિ કે ત્રિ પછી વતુર્ આવે તો ઉમેરાય.
