Padarth Prakash 19 Sanskrit Niyamavali

Author(s): Vijayhemchandrasuri
Publisher: Sanghvi Ambalal Ratanchand Jain Dharmik Trust

Page 161

1 44 ચોથા અને પાંચમા પ્રકારના સામાન્ય નિયમો દા.ત. કૃણ - પૃક્ષ, પ્રાક્ષીત, સ્પાર્કાત્ તે સ્પર્યો. (સાતમો પ્રકાર) (ચોથો પ્રકાર) (4) વિદ, લુહુ, નિ, ગુલ્ ધાતુઓને આત્મપદના સાવદિ, સથા:, સર્ણમ્ અને સત પ્રત્યયો લાગે ત્યારે પ્રત્યયના સ-સી નો વિકલ્પ લોપ થાય. દા.ત. દ્રિત્ + સાવદિ = ધક્ષાદ, દિલૈહિ ! અમે બેએ લેપ કર્યો. વિદ્ + તથા: = ધક્ષા:, વિધા: I તે લેપ કર્યો. દ્ + સધ્ધમ્ = 3ઘુક્ષથ્વમ્, અધૂર્વમ્ તેણે છૂપાવ્યું. દુર્ + ત = મધુક્ષત, મહુધા તેણે દોડ્યું. ચોથા અને પાંચમા પ્રકારના સામાન્ય નિયમો (1) ઉપરના પાંચ પ્રકારમાં નહીં આવેલા અનિટુ ધાતુઓ ચોથો પ્રકાર લે છે અને સેક્ ધાતુઓ પાંચમો પ્રકાર લે છે. તું અને તુ ધાતુઓ અનિટુ હોવા છતાં પરસ્મપદમાં પાંચમો પ્રકાર લે છે. તુ ધાતુ આત્મપદમાં ચોથો પ્રકાર છે. સુ ધાતુ પરસ્મપદી જ છે. દા.ત. તું ને બતાવી, તોછ I તેણે સ્તુતિ કરી. (પમો પ્રકાર, P) (૪થો પ્રકાર, A.) 3 - સાવત્ aa (૫મો પ્રકાર, P) તે જન્મ્યો. (3) ધૂ અને સ્ ધાતુઓ વે હોવા છતાં પરસ્મપદમાં પાંચમો પ્રકાર જ લે. ધૂ ધાતુ આત્મપદમાં ચોથો-પાંચમો પ્રકાર લે. બન્ ધાતુ પરઐપદી જ (2) દા.ત. ધૂ - મધવી, મધવિઇ, અધોછા તેણે હલાવ્યું. (પમો પ્રકાર, P) (૫મો પ્રકાર, A.) (૪થો પ્રકાર, A.) બસ્ કાઝી I (પો પ્રકાર, P) તેણે આંક્યું. (4) #મ્ ધાતુ સેટુ હોવા છતાં આત્મપદમાં ચોથો પ્રકાર લે. મ્ ધાતુ પરમૈપદમાં પાંચમો પ્રકાર લે.