________________
૯
ઋજીસૂત્ર નય
વસ્તુમાં જે પર્યાય હાય તેને સ્વીકાર કરે છે. દાખલા તરીકે એક પરમાણુ પૂર્વે કાળુ હતુ. હમણાં લાલ છે. ભવિષ્યમાં પીળું થશે. આ ઉદાહરણમાં એ કાલ (ભૂત અને ભવિષ્યના) ત્યાગ કરી તે પરમાણુને વમાનમાં લાલ દેખીને લાલ કહેવું એ આ નયનુ લક્ષણ છે.
પ્ર—આથી આનું તાત્પર્ય શું સમજવુ* ?
—આથી વસ્તુ વમાન કાળે જેવા ગુણે પરિણમે તે પ્રમાણે તે વસ્તુને કહે છે. જેમ કાઈ જીવ ગૃહસ્થ છે પણ અંતરંગ મુનિ પરિણામે વર્તે છે તેથી મુનિ કહેવાય છે અને જે મુનિમાં ગૃહસ્થના ગુણ પ્રવર્તતા હૈાય તે ગૃહસ્થ કહેવાય અર્થાત્ જે જેવા હાય તેવા ખેલાવે તે ઋજુસૂત્ર નયના ઉદ્દેશ છે.
પ્ર—તેના વિષય વ્યવહારથી કેટલેા છે ?
—તેના વિષય. વ્યવહારથી અલ્પ છે કારણ કે વ્યવહાર ત્રિકાળ વિષયી છે જ્યારે ઋજુસૂત્ર નય કેવળ વતમાન ગ્રાહી છે.
શબ્દઃ નય
પ્ર—શબ્દ નય એટલે શુ?
ઉ— વિચાર શબ્દ પ્રધાન બની કેટલાક શાબ્દિક 'ધર્મો તરફ ઢળી તે પ્રમાણે અથ ભેદ ક૨ે તે શબ્દ નય છે. આ શબ્દ નય અનેક શબ્દો વડે સુચવાતા એક વાગ્યાન
