________________
નય માર્ગો પરશિકા ઉ–શાસ્ત્રમાં એવું વાકય મળે છે કે “રાજગૃહ” નામનું નગર હતું. આ વાક્યને અર્થ સ્થૂલ રીતે એમ થાય છે કે આ નામનું નગર ભૂતકાલમાં હતું પણ અત્યારે નથી. જ્યારે ખરી રીતે એ લેખકના સમયમાં પણ રાજગૃહ છે. હવે જે વર્તમાનમાં છે તે તે “હતું” એમ લખવાને શે ભાવ? એ સવાલનો જવાબ શબનય આપે છે. તે કહે છે કે વર્તમાન રાજગૃહ કરતાં ભૂતકાલનું શજગુહ જુદું જ છે અને તેનું વર્ણન પ્રસ્તુત હોવાથી રાજગૃહ' હતું એમ કહેવામાં આવે છે. આ કાયદે
અર્થભેદને દાખલ થયો.* - પ્ર–શબ્દ નયને વ્યુત્પત્તિ અર્થ શું છે? તથા વળી શબ્દ નય કે છે?
ઉકાલાદિ ભેદે કરી વનિના અર્થભેદનું પ્રતિપાદન કરનારે શ નન્ય છે. દાખલા તરીકે જેમકે સુમેરુ --હતે, છે અને હશે. આમાં કાળવ્રયતા ભેદને લઈ સુમેરુના ભેદનું પણ શબ્દનયે કરી પ્રતિપાદન થાય છે. આ ધ્યબિંભેદ સમજ ] એવું પણ બને છે કે કવચિત્ “ધ્વનિ' એને એ છતાં અર્થભેદ પ્રધાનપણે ગ્રહણ થાય છે. દાખલા તરીકે નવાજ્યો વર: નવ કંબલ દેવદત્ત. આમાં નવના બે અર્થ થાય છે એક નવ કાંબળવાળે દેવદત્ત તેમજ જેની પાસે નવી કાંબળ છે તે દેવદત્ત. આમ વનિમાં જે કે ભેદ નથી છતાં તેના ભેદ વિના પ્રધાનપણે અર્થ ભેદ માલમ પડે છે.
ઉ–ાતિ એટલે બેલાવે તેને શબ્દ કહે છે. અથવા
