Book Title: Naymargopdeshika
Author(s): Shankarlal Dahyabhai Kapadia
Publisher: Shankarlal Dahyabhai Kapadia

View full book text
Previous | Next

Page 63
________________ નય માર્ગો પરેશિકા અને ભૂપતિ બધા એક ગણાય છે કારણ કે તે સમાન અથવાચી છે ત્યારે સમભિરૂઢ નયના આધારે ત્રણે જુદા જુદા છે કારણ કે ત્રણેની વ્યુત્પત્તિ જુદી જુદી છે. કારણ કે રાજચિન્હથી જે તે રાજા, મનુષ્યનું જે રક્ષણ કરે તે નૃપ અને પૃથ્વીનું જે પાલન કરે અથવા સંવર્ધન કરે તે ભૂપતિ છે. ટૂંકાણમાં પર્યાયભેદથી કરવામાં આવતી અર્થભેદની બધી જ કલ્પનાએ આ નયની શ્રેણિમાં આવી જાય છે. પ્ર—તેને વ્યુત્પત્તિ અર્થ છે? 6-सम्यक् प्रकारेण पर्यायशम्देषु निरुक्ति मेदेन તે મિક્ટ એટલે જે શબ્દની વ્યુત્પત્તિ થતી હોય તે વ્યુત્પત્તિ તેમાં ધ્વનિત હોય છે, માટે શબ્દ પર્યાયને જુદા જુદા અથવાચક માનવા એ આ નયને મત છે. પ્ર–શબ્દ નય અને સમભિરૂઢ નય દાખલા આપી સમજાવે. ઉ–શબ્દ નયમાં ઈન્દ્ર શુક્ર, પુરંદર એ સર્વ એકાઈ વાચ્ય હોવાથી શબ્દ નયમાં ઈન્દ્રના સ્વરૂપમાં એક મનાય છે જ્યારે સમભિરૂઢ નયમાં વ્યુત્પત્તિ જુદીના આધારે ભિન્ન ભિન્ન મનાય છે. કારણ કે ઐશ્વર્યવાળે હેવાથી ઈન્દ્ર કહેવાય છે. શકિતવાળો હોવાથી શક કહેવાય છે. અને નગરનો નાશ કરનાર લેવાથી પુરંદર કહેવાય છે. સારાંશમાં શબ્દ નય શબ્દ પર્યાય ભિન્ન ભિન્ન હોવા છતાં વાચ્યાર્થ એક હોવાથી અર્થને અભેદ માને છે, એટલે અર્થ એક

Loading...

Page Navigation
1 ... 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72