________________
દ્વિતીય વિભાગ જ માને છે. જ્યારે આ નયમાં શબ્દપર્યાય ભિન્ન ભિન્ન હોય તે અર્થ પણ ભિન્ન ભિન્ન થાય છે.
એવંભૂત નય પ્ર—એવભૂત નય એટલે શું?
ઉ–જે વિચાર, શબ્દથી ફલિત થતે અર્થ ઘટતો હેય ત્યારે જ તે વરતુને તે રૂપે સ્વીકારે, બીજી વખતે નહિ એ એવંભૂત નય છે. તેને વ્યુત્પત્તિ અર્થ gવું એટલે એ પ્રકારે મૂત થએલું એટલે વસ્તુને વસ્તુરૂપે માનનાર આ નય છે અર્થાત્ જે પદાર્થ પિતાના ગુણે કરી સંપૂર્ણ હોય અને પિતાની ક્રિયા કરતે હેય તેના તેવા રૂપમાં કહે એ આ નયને મત છે. દાખલા તરીકે પરમ એશ્વર્યને અનુભવ કરતી વખતે ઇંદ્ર, સમર્થ હોવાના સમયે શક્ર અને નગરને નાશ કરવાના સમયે પુરંદર.
બધી વસ્તુ પિતાનું કાર્ય કરતી હોય ત્યારે જ આ નય તેને વસ્તુ કહે છે નહિ તે તે વસ્તુ કહેતો નથી. સ્ત્રી માથે પાણને ઘડે લેઈ જતી હોય ત્યારે જ તે તેને ઘટ કહે બીજા વખતે નહિ. કારણ કે ઘટને અર્થ ચેષ્ટા છે તેથી ચેષ્ટા જેમાં પામીએ તેજ ઘટ. પ્ર–સમરૂિઢનય અને એવંભૂતનયને તફાવત શું છે?
ઉ–સામાન્ય કેવળી છે તે ગુણેથી તીર્થ કર સમાન છે. માટે સમભિરૂઢ નય સામાન્ય કેવળીને તીર્થકર કહે છે. પણ એવંભૂત નય તે અરિહંત સમવસરણુમાં બેઠેલા હોય,
