________________
દ્વિતીય વિભાગ પૂર્વ પૂર્વના નય કરતાં પછી પછી નય સૂક્ષ્મ છે
પ્ર–પૂર્વ પૂર્વના નય કરતાં પછી પછીના નય સૂક્ષમ કેવી રીતે છે તે સમજાવે.
ઉ–પૂર્વ પૂર્વના નય પ્રચુરવસ્તુ ગોચર છે, ઉપર ઉપરના નય અ૫ વસ્તુ ગોચર વિષયવાળા છે. સત્તા માત્ર ગ્રાહક સંગ્રહ નય કરતાં નગમનયને વિષય ઘણે છે, નગમના કરતાં સંગ્રહને અ૫ વિષય છે, કારણ કે સંગ્રહ નય તે સત્તાને જ રહે છે અને નિગમ નય તે છતાભાવ અને અછતાભાવ સર્વ ભાવને ગ્રહણ કરે છે. અથવા નગમ નય સામાન્ય અને વિશેષ એ બે ધર્મને રહે છે અને સંગ્રહ તે સામાન્યને જ ગ્રહે છે, વ્યવહાર નય એક વિશેષને જ રહે છે માટે સંગ્રહથી વ્યવહારને વિષય અલ્પ છે. વયવહાર નય આકૃતિ દે ભેદ માને છે પણ સંગ્રહ નય તે માનતે નથી માટે વ્યવહારથી સંગ્રહ નય બહુ વિષયી છે. ઘટ થવાની માટીમાં ઘટ સત્તા રહી છે તેથી સંગ્રહ નય કૃતિકા (માટી) ને ગ્રહે છે અને વ્યવહાર નય આકૃતિમાન ઘટને ગ્રહે છે તેથી તેના કરતાં વ્યવહાર અલ૫ વિષયી છે અને સંગ્રહ બહુ વિષયી છે. હવે ઋજુસૂત્ર કરતાં વ્યવહાર ત્રિકાળ વિષયી છે અને
જુસૂત્ર તે વર્તમાન વિષયને જ ગ્રહે છે તેથી તેનું ક્ષેત્ર વ્યવહાર કરતાં નાનું છે, શબ્દ નય કાલાદિ વચન લિંગથી વહેંચતા અર્થને ગ્રહે છે અને જુસૂત્ર નય વચન લિંગને ભિન્ન પાડતું નથી તે માટે ત્રાજુસૂત્ર નયથી શબ્દ નયનું ક્ષેત્ર અલપ છે અને શબ્દ કરતાં જુસૂત્ર નય બહુ વિષયી છે, શબ્દ નય ઈન્દ્રરૂપ એક પર્યાયને ગ્રહતાં શક, પુરંદર, શચીપતિ વિગેરે ઇન્દ્ર વ્યકિત બાધક સર્વ પર્યાયને રહે
