________________
નય માર્ગો પર્દેશકા એક વસ્તુમાં ભિન્નભિન્ન વ્યવહારથી મૂળ
વસ્તુ રહી શકે છે. પ્ર-એક વસ્તુમાં સાત નયથી ભિન્ન ભિન્ન વ્યવહાર કરવાથી મૂળ એક વ તુ કેવી રીતે રહી શકે? આ ઉ–રહી શકે કારણ કે એક જીવ દ્રવ્ય દેવ શરીરને ધારણ કરે છે, ત્યારે તે દેવ કહેવાય છે, જ્યારે મનુષ્ય પર્યાય ધારણ કરે છે, ત્યારે મનુષ્ય કહેવાય છે અને તેજ જીવ જ્યારે નારકીપર્યાયને ધારણ કરે છે ત્યારે નારકી કહેવાય છે અને તેજ જીવ જ્યારે તિર્યાનિમાં જાય છે ત્યારે તિયંગૂ કહેવાય છે. એમ ચાર ગતિની અપેક્ષાએ ચાર પ્રકારનાં વ્યવહારને તે જીવ પામે છે પણ તેથી તે જીવ નષ્ટ થતો નથી. તેમ સાત નયથી એક વસ્તુ સ્વરૂપ કહેવાય છે પણ તેથી તે વસ્તુની નષ્ટતા થતી નથી. આ બાબત એક કેરીના દૃષ્ટાંતથી અવલેકીએ. કેરી ચક્ષુ સંબંધથી રૂપવાન કેરી કહેવાય છે અને તેજ કેરીને જીભને સંબંધ થવાથી રસવાળી કહેવાય છે અને તે કેરીને નાસિકાને સંબંધ થવાથી સુગંધવાળી કહેવાય છે અને તેજ કેરીને વફ ઈદ્રિયને સંબંધ થવાથી સુકોમળાદિ વ્યવહારવાળી કહેવાય છે અને શ્રાગ્રંદ્રિયને સંબંધ થવાથી પિચ પિચાદિ શબ્દ વ્યવહારને પામે છે પણ તેથી કેરી વસ્તુ નષ્ટ થતી નથી, તેમ ભિન્ન ભિન્ન વિષયેવાળા સાત નથી એક વસ્તુનું સ્વરૂપ કહેતાં વસ્તુ નષ્ટ થતી નથી.
તે સમાપ્ત
