________________
દ્વિતીય વિભાગ
રત્નાકર-અવતારિકામાં કહ્યું છે કેઃ-એ સાત નય એક બીજાની અપેક્ષા ન રાખે છે તે દુર્નય કહેવાય છે અને એકાંત નય ગ્રહણ કરવાથી મિથ્યાષ્ટિપણું પ્રાપ્ત થાય છે.
ધર્મપર સાત નેય પ્ર-ધર્મપર સાત નય ઉતારે. ઉ–નગમ નય સર્વ ધર્મમાં લાગુ પડે છે. કારણ કે સર્વ પ્રાણુ ધર્મને ઈચ્છે છે એ નય અંશરૂપ ધર્મને ધર્મ એમ કહે છે. સંગ્રહ નય કહે છે કે વડેરાઓએ આદર્યો તે ધર્મ છે એ નયે અનાચાર ત્યાગે પણ કુલાચારને ધમ કહ્યો. વ્યવહાર નય કહે છે કે સુખનું કારણ તે ધર્મ છે, પણ એ નયે પુણ્ય કરણને ધર્મ મા. જુસૂત્ર નય તે ઉપયોગ સહિત વૈરાગ્ય પરિણામને ધર્મ કહે છે, એ નયમાં યથાપ્રવૃત્તિકરણના પરિણામ પ્રમુખ સર્વ ધર્મમાં ગણ્યા. યથાપ્રવૃત્તિકરણ મિથ્યાત્વને પણ હોય છે. શબ્દનય કહે છે કે “ધર્મનું મૂળ સમક્તિ છે માટે સમકિત તેજ ધર્મ કહેવાય છે. સમભિરૂઢ નય કહે છે કે જીવ અછવ આદિ નવ તવ તથા દ્રવ્યને ઓળખીને જીવ સત્તા ધ્યાવે, અજી. વને ત્યાગ કરે, એ જ્ઞાન-દર્શન -ચારિત્રને શુદ્ધ નિશ્ચય પરિણામ તે જ ધર્મ છે. એ નયે સાધક સિદ્ધના પરિણામ તેને ધર્મપણે લીધા. એવંભૂત નયના મતે શુકલધ્યાન, રૂપાતીતના પરિણામ ક્ષપકક્ષેણિ કર્મક્ષયનું કારણ તે ધમ. મેક્ષરૂપ કાર્યને કરે તે ધમ. એમ સાતનયથી ધર્મ જાણો.
સાત નયે સિદ્ધપણું પ્ર–સાત નય સિદ્ધપણુમાં ઉતારે
