________________
દ્વિતીય વિભાગ એટલે આત્મ-દ્રવ્ય અને ગૌર વર્ણ એ પુદ્ગલને ગુણ છે તેને ઉપચાર થય માટે તેને દ્રવ્ય ગુણપચાર જાણ.
દ્રવ્ય પર્યાપચાર–જેમ હું દેહ છું. તેમાં હું એ આત્મ-દ્રવ્ય અને દેહ છે તે પુદ્ગલ સ્કધપર્યાય છે માટે આત્મ-દ્રવ્યમાં દેહરૂપ પર્યાયને ઉપચાર કર્યો જાણુ. + ગુણે દ્રવ્યોપચાર–ગુણમાં દ્રવ્યને ઉપચાર જેમ તે ગેરે દેખાય છે. ગૌરપણું ગુગલ ગુણ છે તેમાં તે એટલે આત્મ દ્રવ્ય તેને ઉપચાર જાણ.
પર્યાયે દ્રપચાર–પર્યાયમાં દ્રવ્યને ઉપચાર જેમ દેહ છે તે આત્મા છે, અત્ર દેહરૂપ પુદ્ગલ પર્યાયમાં આત્મ દ્રવ્યને ઉપચાર કર્યો. | ગુણે પર્યાયોપચાર–ગુણમાં પર્યાયને ઉપચાર જેમ મતિજ્ઞાન છે તે શરીર જન્ય છે માટે તેનું શરીર જ કહેવું એમ મતિજ્ઞાનરૂ૫ આત્મ-ગુણમાં શરીરરૂપ પુદ્ગલ પર્યાયને ઉપચાર જાણુ. - પર્યાયે ગુણેપચાર-પર્યાયમાં ગુણને ઉપચાર તે પૂર્વ પ્રગને વિપરીત કરવાથી થાય છે. જેમ શરીર તેજ મતિજ્ઞાન છે. અત્રે શરીરરૂપ પર્યાયમાં મતિજ્ઞાનરૂપ ગુણને ઉપચાર કરે તે.
પ્ર–વળી વ્યવહારનય કે છે? ' . ઉ–સવારિ દ્રવ્યવાદિ) જે સંગ્રહ ગ્રહેલ પિડિ. સાથે તેનું વિધિપૂર્વક જે વિવેચન કરે, તેની વિધિપૂર્વક જે વહેંચણ કરે તે વ્યવહાર ન કહેવાય છે. દાખલા