Naymargopdeshika

Author(s): Shankarlal Dahyabhai Kapadia
Publisher: Shankarlal Dahyabhai Kapadia

Page 53

નય માર્ગાદેશિકા
વ્યવહાર-દાખલા તરીકે આત્માનુ કેવળ જ્ઞાન અને કેવળ જ્ઞાન ક્ષાયિક ભાવે છે જેથી તેમાં કાઈ જાતની અશુદ્ધતા નથી. પ્ર—અસદ્ભૂત વ્યવહાર નય એટલે શું ? —મતિજ્ઞાન, શ્રતજ્ઞાનાદિક આત્મદ્રવ્યનાં ગુણ છે પણ તે થયેાપશમભાવે છે. માટે તે અશુદ્ધ છે.
૩૪
પ્ર—અસદૂભૂત વ્યવહાર નયના કેટલા લે છે અને તે કયા કયા ?
ઉ—તેના નવ ભેદ છે (૧) દ્રવ્યે દ્રવ્યેાપચાર, (૨) ગુણે ગુણાપચાર, (૩) પાઁચે પાંચે પચાર,(૪) દ્રવ્યે ગુણેાપચાર,(૫) દ્રવ્યે પાઁયાપચાર, (૬)ગુણે દ્રવ્યેાપચાર, (૭)પર્યાયે દ્રવ્યોપચાર અને (૮) ગુડ઼ે પર્યાયાપચાર, (૯) પર્યાયે ગુણાપચાર. પ્ર--ઉપસુ કત નવ ભેદ વિગતવાર સમજાવે. ઉ-દ્રવ્ય દ્રવ્ય પચાર;
જિનાગમમાં ક્ષીરનીર ન્યાયે જીવપુટ્ટુગલ સાથે મળ્યાં છે માટે જીવદ્રવ્યમાં પુટ્ટુગલ દ્રવ્યના ઉપચાર જાણવા.
ગુણે ગુણાપચાર:–ભાવ લેશ્યા આત્માને અરૂપીગુણ છે. તેને કૃષ્ણ, નીલ કાપાતાદિ લેશ્યા કહીએ છીએ. પુદ્ગુગલદ્રવ્યના કૃષ્ણાદિ ગુણ્ણાના ઉપચાર આત્મગુણમાં કરીએ છીએ તે ગુણે ગુણાપચાર જાણવા.
પર્યાય પાઁચાપચારઃ-અશ્વ, હાથી, પ્રમુખ આત્મ દ્રવ્યના અસમાન જાતીય પુટ્ટુગલ દ્રવ્ય પર્યાયના આત્મદ્રવ્યપર્યાય ઉપચાર કરીએ છીએ તે પર્યાયે પર્યાયાપચાર જાણવા. દ્રવ્યે ગુણાપચાર હું ગૌર વણુ છું એમ કહેતાં હું