________________
દ્વિતીયવિભાગ
ઉ––તે લેકરૂઢિ અને લૌકિક સંસ્કારના અનુસરણમાંથી જન્મે છે.
નિગમનયની વિશાળતા - પ્ર-મિગમનને વિષય સૌથી વધારે વિશાળ હેવાનું કારણ શું?
ઉ––નગમનયન વિષય સૌથી વધારે વિશાળ છે. કારણકે તે સામાન્ય વિશેષ બનેને ભિન્ન ભિન્ન લેકરૂઢિ પ્રમાણે કયારેક ગૌણભાવે અને કયારેક મુખ્યભાવે અવલંબે છે. દાખલા તરીકે કેઈએ પૂછ્યું કે તમે કયાં જાઓ છો? ' ત્યારે કહે મુંબાઈ જાઉં છું ત્યારે સામે ફરી પુછે છે કે - મુંબઈમાં કયાં આગળ? ત્યારે કહે-ઝવેરી બજારમાં. ત્યારે સામે ફરી પુછે કે ઝવેરી બજારમાં કઈ જગ્યાએ, ત્યારે કહે ઝવેરી બજારમાં અમુકના માળામાં–આમ સામાન્યનું વિશેષ અને વિશેષનું સામાન્ય માનનાર નૈગમનય છે તેથી તેને વિષય વધારે વિશાળ છે.
નૈગમનયનું સ્યાદ્વાદમંજરીમાં દષ્ટાંત
પ્રતૈગમનાય સંબંધી સ્યાદ્વાદ મંજરીમાં શું દષ્ટાંત આપ્યું છે?
ઉ–નગમનાય સંબંધી સ્યાદ્વાદ મંજરીમાં તેના માટે . નિલય અને પ્રસ્થ એ બે દષ્ટાંત આપેલાં છે. નિલયને અર્થ નિવાસ સ્થાન થાય છે. અને પ્રસ્થાને અર્થે પાંચ સેર ધાન્ય ભરવાની પ્યાલી થાય છે, પ્રસ્થ સંબંધમાં જણાવવાનું કે કોઈએ પુછયું કે તમે કયાં જાઓ છે? જે કે હજુ તે
