________________
દ્વિતીય વિભાગ
પ્ર–પર્યાયાર્થિક નય એટલે શું?
ઉપર્યાયાર્થિક નય વિશેષ અંશગ્રાહી છે. ચેતના ઉપરની દેશકાળાદિકૃત વિધવિધ દિશાઓ તરફ ધ્યાન જાય ત્યારે પર્યાયાર્થિક નય સમજ. પર્યાયને અર્થ એ છે કે ઉત્પત્તિ વિનાશને જે પ્રાપ્ત થાય છે તે પર્યાય કહેવાય છે.
પ્ર—દ્રવ્યાર્થિક નયને કેટલા નય લગતા છે અને તે કયા કયા?
ઉ––દ્રવ્યાર્થિક નયને ત્રણ ને લગતા છે. (૧) નિગમ (૨) સંગ્રહ અને (૩) વ્યવહાર.
પ્ર-પર્યાયાર્થિક નયને કેટલા નય લગતા છે અને તે કયા ક્યા? - ઉ–પર્યાયાર્થિક નયને ચાર ને લગતા છે. (૧) રાજુસૂત્ર (૨) શબ્દ (૩) સમભિરૂઢ અને (૪) એવંભૂત.
નાનું નિરૂપણ પ્ર–નનું નિરૂપણ એટલે શું ? ઉ––નનું નિરૂપણ એટલે વિચારોનું વર્ગીકરણ
નયવાદ પ્ર–નયવાદ એટલે શું?
ઉ–નયવાદ એટલે વિચારેને સમન્વય કરાવનાર રાસ્ત્ર,
નયશાસ્ત્ર પ્ર-નયશાસ્ત્ર એટલે શું?
ઉ–વિરોધી દેખાતા વિચારોના વાસ્તવિક અવિરોધનું મૂળ તપાસનાર અને તેમ કરી તેના વિચારને સમન્વય કરાવનાર શાસ્ત્ર તે નયશાસ્ત્ર છે.
