________________
નય માર્ગાપ શિકા
પ્ર—આ સાત નય કહેવાનું પ્રયાજન શું? ઉ—નિક્ષેપામાં જેમ શબ્દ સામાન્યના ચાર જ વિભાગ પડી શકે છે તેમ જ્ઞાનીની દૃષ્ટિએ નવિચારશ્રેણિના સાત પ્રકાર ચૈાજવામાં આવ્યા છે. જેની અંદર તમામ વિચાર-સૃષ્ટિ સમાઈ શકે છે. સાત નય વિના વાણીની સિદ્ધતા નથી. જિનવાણી સાતે નયે સિદ્ધ છે. વૈશેષિક અને નૈયાયિક દન કેવળ નગમ નયનેજ માને છે. સંગ્રહ નયને શુદ્ધ દ્વૈતવાદીઓ માને છે. બૌદ્ધો ઋજીસૂત્ર નયને માને છે. આમ વિવિધ જાતના દશના અમુક અમુક નયનેજ માને છે પરંતુ સાતે નય માન્યા સિવાય સંપૂર્ણ સત્ય પમાતું નથી. પરમ ચેાગી શ્રીમદ્ આનંદઘનજી મહારાજ તેટલા માટે જ કહે છે કે “જિનવરમાં સઘળાં દર્શન છે” આથીજ જૈન દÖન સર્વોચ્ચ, છે અને નયવાદને લીધેજ તેની પ્રતિષ્ટા છે અને સદન શિરામણિ છે, તે જિનવાણી પુરવાર કરે છે જેથી તે સાત નયે સિદ્ધ છે.
૧૪
મુખ્ય નયા
પ્ર—મુખ્ય નય કેટલા છે અને તે કયા કયા ? —મુખ્ય નય એ છે (૧) દ્રવ્યાર્થિક અને (૨)
પાઁયાકિ.
પ્ર—દ્રબ્યાર્થિક નય એટલે શું?
ઉ—દ્રવ્યાર્થિ ક નય સામાન્યગ્રાહી છે. સામાન્ય અશ એટલે કાળ અને અવસ્થાનાં ચિત્રો તરફ ધ્યાન ન આપતાં માત્ર શુદ્ધ ચેતના તરફ ધ્યાન અપાય ત્યારે તે દ્રવ્યાર્થિ ક નય સમજવા.
