________________
હિંતીય વિભાગ | ઉ-આ નય સામાન્ય અને વિશેષ ઉભય ધમને ભિન્નભિન્ન રૂપે ગ્રહણ કરે છે.
પ્ર–સામાન્ય ધર્મથી શું સમજવું? ઉ–સામાન્ય ધર્મથી વસ્તુઓમાં એકાકાર બુદ્ધિ થાય છે.
–વિશેષ ધર્મથી શું સમજવું? ઉ–વિશેષ ધર્મથી સ્વ–પરને ભેદ માલુમ પડે છે. પ્ર–આ નયની શી પ્રવૃત્તિ છે?
ઉ–આ નય વસ્તુના ધમના એક અંશને ગ્રહણ કરે છે. દાખલા તરીકે (૧) જેમ કેઈ દેવદત્ત મનુષ્ય સિદ્ધાચળ યાત્રા કરવા માટે ઘરમાંથી બહાર નિક, લેકે તેને ગામની બહાર વળાવી આવ્યા. કોઈ મનુષ્ય પૂછયું કે “દેવદત્ત ક્યાં ગયે? ત્યારે એકે કહ્યું દેવદત્ત સિદ્ધાચળ ગયે. હજુ દેવદત્ત ગામની બહાર છે પણ ગમનને એક અંશ ગ્રહી. સિદ્ધાચળ ગયે એમ કહેવું તે નૈગમનની પ્રવૃત્તિ છે. (ર) વસ્તુના એક અંશમાત્રમાં વસ્તુને આરેપ કર. દાખલા તરીકે—કઈ મનુષ્યને રૂપીઓ લેવાનું મન થયું તેથી તે રૂપીઆ માટે માટી લેવા ગયો. માર્ગમાં કેઈએ પૃચ્છા કરી કે હે ભવ્ય ! તું કયાં જાય છે. ત્યારે તેને ઉત્તર આપ્યો કે હું રૂપી લેવા જાઉં છું. હજી રૂપીએ તે મલ્યા નથી તે પણ માટીથી મળશે એમ માટી અથે ગમનના અભિપ્રાયમાં રૂપીઆ આરોપ કર્યો (૩) વળી સર્વ જીવના આઠ રુચક પ્રદેશ નિર્મળ છે, સિદ્ધ સમાન છે તેથી સર્વ જીવોને સિદ્ધ કહેવા એ પણ આ નયની પ્રવૃત્તિ છે.
