________________
૧૩૯૪ઃ જૈન દર્શનને કર્મવાદ: ૫. વાચક શિરામણ ઉમાસ્વાતિજી ભગવાન સાહિત્યમાંથી મળતાં ઉલ્લેખથી થોડુંઘણું ફરમાવે છે કે—
જાણી શકાય છે. આના પ્રતક સંખલિ પુત્ર હવે ચીને થાત્યન્ત, દુર્મતિ નાટ: ગશાળ હોવાનું મનાય છે. તેની માન્યતાનુસાર વર્મ-વીને તથા વધે, ન રેતિ મવપુર: / કહેવાય છે કેઅર્થાત –એકવાર બીજ બળી ગયા પછી તેમાંથી જ્ઞાનિને ધર્મતીર્થસ્થ : પરમ પમ્ | જેમ અંકુરે કદાપિ ફૂટી શકતું નથી, તેમ માત્વાssmછન્તિ મથાઈવ માં તીનિતઃ | કર્મ-બીજ જેનું તદ્દન બળી ગયું છે, તેવા- અર્થ-ધર્મતીર્થના પ્રવર્તક જ્ઞાની મોક્ષમાં આત્માને ભવરૂપ અંકુરો કદીયે ઉગતું નથી. જઈ પિતાના તીર્થને પરાભવ થવાથી ફરી પણ
આ પછી પણ જ્યારે આપણે ઈતર-દશ- સંસારમાં આવે છે.” પાછળથી આ માન્યતાને નેની માન્યતામાં દષ્ટિ-ક્ષેપ કરીએ છીએ ત્યારે અમિત્રનું પીઠબળ મળ્યું. તે પછી સ્વામિપણ તેઓ અવતારવાદને મજબૂત રીતે વળગી દયાનન્દ ઉપનિષદુમાંથી તેને મળતું પ્રમાણ રહ્યા હોય છે. તેથી હેજે કલ્પી શકાય કે ઉધૃતર કરી એ માન્યતાને પુષ્ટિ આપી. પિકળતાના પગરણ તેઓમાં પહેલેથી જ મંડાયા આવી રીતે ઈશ્વર વિષે અવતારવાદની કલ્પહશે! શું કહેવાતા એ તાર્કિકે પિતાની પિક- નાએ કમના મૂળ સિદ્ધાંતને જમ્બર ક્ષતિ ળતાને પિછાણી નહિ શક્યા હોય? બનવા જોગ પહોંચાડી છે. કર્મ સિધાંતના હાર્દને નહિ છે, કર્મસિધ્ધાંતનું ચિદંપર્ય નહિ લાધ્યું હોય, સમજવાનું આ પરિણામ છે. ગીતામાં શ્રીકૃષ્ણ અવનને ઉદેશીને કહે છે કે- તે ઉપરાંત સુખ-દુઃખનું મૂળ કારણ શુભાચા ચા દુિ ધર્મસ્ય નિર્મવતિ માત !! શુભ કર્મ હોવા છતાં તેઓમાં એવી વિપરીત અગ્રસ્થાનિમર્મસ્થ, તવામાનં નાખ્યદો માન્યતા-રૂઢી પ્રવેશી ચૂકી છે, કે તેઓ પિતાના
હે અર્જુન ! ત્યારે જ્યારે ધર્મમાં મન્દતા સુખ-દુઃખની જવાબદારી ઇશ્વરને સેપે છે. જે આવે છે, અને અધર્મનું ઉત્થાન થાય છે, ત્યારે ઈશ્વરેચ્છા પ્રમાણે જ સુખ-દુઃખ ૫માતું હોય હું આત્માને સરખું છું.'
કે ઈશ્વર જ એ બંનેનું પ્રદાન કાર્ય કરતા હોય બીજું ઉદાહરણ આ છે. આજે આજીવિક તે-કૃતં કર્મ નિરર્થવ તા પિતાને પિતાના દર્શન નામશેષ રહ્યું છે, છતાં તે વિષે બીજા કમની અસર ભેગવવાને નિયમ નહિ રહે !
પરિણામે કર્મ-ક્ષય માટે પ્રયત્ન કરવાની પણ ૧ અવતાર વાદની પુષ્ટિ કરવા મજકુર લોકના મુખ્ય
આવશ્યકતા ઉભી નહિ થાય. વગેરે અનેક અર્થને ગૌણ રાખી જૈન દષ્ટિએ સંગ્રહનયની અપે. ક્ષાએ વિચારાય તે અવતારવાદની અથડામણ રહેતી અવ્યવસ્થાને સંભવ છે. નથી. આ વાતને ગીતાના ઉપાસકો તટસ્થ બુધ્ધિએ ૨ તે ત્રહ્મ વત્તા ઘરાકૃત રિવિચારે, એવી આશા સાથે અવતરણ ટાંકયાની સાથે મુત્તિ . કતા માનીશ.
મુંડક૦૩-ર-૬.
AAN કલ્યાણપયુંષણા અંક 2
