________________
૪૪૮: જ્ઞાન-ગોચરીઃ
ડિસમિસને ઓર્ડર મળતાં એ તે કલેકટરને બંગલે આવી રીતે લગલાગ ચાર મહિના સુધી ચાહ્યું. આવ્યો અને સલામ કરીને વિનયપૂર્વક સામે ઉભે એક દિવસ કલેક્ટર સાહેબ પિતાની મેડમ સાથે પગરહ્યો. કલેકટરે પૂછયું : કેમ આવ્યું છે?
પાછા ફરવા નીકળ્યા. બંગલામાંથી નીકળતા જ પેલા
સિપાઈએ સલામી આપી. કલેકટરે સલામ ઝીલી. મેડમનું સાહેબ! મને વગર મુને ડિસમિસ કર્યો છે. ચોરી
ધ્યાન સિપાઈ ઉપર પડયું મેડમે કલેકટરને કહ્યું : “આ તે ભદ્રના દરવાજેથી પકડાય છે, જ્યારે મારે પહેરે
સિપાઇ ચાર ચાર મહિનાથી અહીં તમને સલામ તે કાલુપુરના દરવાજે હતો.'
કરવા આવે છે, તે એની માગણી શી છે ? એ હું કાંઈ ન જાણું, જે થયું છે તે બરાબર છે.” રાબેતા મુજબ કલેકટરે જણાવ્યું.
‘એને નોકરી જોઈએ છે.” કલેકટરે કહ્યું. પણ સાહેબ હું ખાઈશ શું ? મારા બાલબ
‘ત્યારે રાખી લ્યોને બિચારાને, આટલા બધા ચાંનું શું? સિપાઈએ કરગરીને કહ્યું :
સિપાઈ છે એમાં એક વધારે.” મેડમે કુમળા દિલથી એકવાર કહ્યું કે જે થયું તે બરાબર છે, પછી
ખાસ ભલામણ કરી. • માથાકુટ શેની કરે છે? અહીંથી જાય છે કે નહિ; “પણુ એ માણસ દાણુરમાં સંડોવાયેલો છે; નહિ તે પરાણે બહાર કાઢી મૂકવો પડશે કલેકટરે છતાં કહે છે, કે હું નિર્દોષ છું. એટલે હું એને ગરમ થઈને કહ્યું.
રાખતું નથી, કલેક્ટરે ખુલાસે કર્યો. સિપાઈ તે કાંઈ પણ વધુ બોલ્યા વિના ત્યાંથી પણ તમે જ વિચારને, કે દાણચોરીના નિરાશ થઈને ચાલ્યો ગયો.
કેસમાં તે ઘણાને છુટા કર્યા હતા, એમાંથી આ બીજે દિવસે આવીને પણ એણે એ જ વાત એક જ સિપાઈ કહે છે કે હું નિર્દોષ છું. માટે એની કરી; છતાં કલેક્ટરે કંઈ સાંભળ્યું નહી. આ રીતે વાતમાં કોઈ તથ્ય તે હોવું જ જોઈએને બે-પાંચ દિવસ લાગલાવટ એ બંગલે આવ્યું. નમ્ર- મેડમે કહ્યું. તાથી વાત કરી પણ કલેકટરે કાંઈ જ સાંભળ્યું નહિ. મેમસાહેબ આગળ કલેકટરને નમતું જોખવું છેવટે કંટાળીને એક દિવસ તે કલેકટરે ચેખે ચેખું પડયું, પત્ની પ્રેમ આગળ પુરુષને નમતું જોખવું જ
: જે, કાલે મારા બંગલામાં પગ મૂકીશ પડે છે. પુરુષે જે નોકરને રજા આપી હોય તે તે જેલના સળિયા ગણાવી દઈશ.”
શેઠાણીની દયાથી એ ફરીવાર ઘરમાં કામ પર રહી બિચારે સિપાઈ એ દિવસથી બંગલામાં પિસ- શકે છે. પણ જે શેઠાણીએ રજા આપી હોય તે વાનું ભૂલી ગયો. પરંતુ તે હતિ દઢ નિશ્ચયવાળે. પુરુષની તાકાત નથી કે નેકરને ફરીથી ઘરમાં કામે સિપાઈએ મનમાં વિચાર્યું કે આમેય હવે હું બેકાર રાખી શકે. તે બની ચૂકયો છું. મારે કોઈ પણ કામધંધો છે બીજે દિવસે સિપાઈએ કલેકટરને સલામ કરી નહિ, માટે ભલે આજથી કલેકટર સાથે કાંઇ વાત ન ત્યારે કલેકટરે પોતાની મોટર ત્યાં ઊભી રાખીને કહ્યું: કરવી પણ સલામે તે ભરવી જ, કો'ક દિવસ એમને “કાલે બંગલે આવજે! હું તપાસ કરીને તને સાચી વાત સમજાશે અને મને કામ પર રાખશે.' રાખી લઈશ.'
બીજે દિવસથી સિપાઈએ કલેકટરને શ્રદ્ધાભરી આ વખતે પેલો હેડ કલાર્ક લાંબી રજા ઉપર સલામ ભરવાનું ચાલુ કર્યું. રોજ સવારે બંગલા પાસે હતું, એનું કામ એના હાથ તળેને અવલકારકુન ઉભો રહે. કલેકટરની મોટર બહાર નીકળે એટલે રીત- સંભાળતો હતો. કલેકટરે આ કારકુનને બંગલે ' સર ઓફિસરને શોભે તેવી રીતે સલામ કરે, અને પછી બોલાવ્યા ને ખરી હકીકત પૂછી, હાજરી જોતાં ચૂપચાપ ઘેર પાછો જતો રહે.
આ સિપાઈની તે દિવસની હાજરી કાળપુરા દરવાજે
