________________
: ૧૪ : આતમનાં અજવાળાં : કચેરીઓમાં, કારખાનામાં અને કામ, મટર કેવા પ્રકાશથી દૂર થાય? આ મિત્રે આધુનિક રેલ્વે, વિમાન વગેરે વાહનોમાં તેને છુટથી શિક્ષણ સારી રીતે લીધેલું હતું અને વિજ્ઞાન ઉપયોગ થાય છે, વહાણે, ફક્તમારીઓ, ટી- નના અભ્યાસમાં ભારે દિલચસ્પી દાખવી હતી. મરો વગેરે જળયાને ખડકની સાથે ટકરાઈ તેમણે કહ્યું. “કઈ વસ્તુ લાકડા કે લેઢા જેવા જતા અટકાવવા માટે તેના પર જે વિવાદાંડી અપારદર્શક પદાર્થની પેટીમાં પૂરાયેલી હોય તે ઊભી કરવામાં આવે છે, તેમાં એવી સચ. તેની અંદર સ્વાભાવિક રીતે જ અંધકાર હોય લાઈટે મૂકવામાં આવે છે કે, જે ફરતી રહી છે, તેમ આપણું હૃદય શરીરરૂપી પેટીમાં માઈલે સુધી પિતાને પ્રકાશ પોંચાડી શકે રહેલું હોવાથી તેમાં અંધકાર હેય તે સ્વાભાઅને તેમને સંભવીત નાશમાંથી ઉગારી લે. વિક છે, તે કઈ રીતે દૂર થઈ શકે ! આમ
પ્રકાશની બાબતમાં નવા નવા આવિષ્કારો કહીને તેમણે ફરી પાછું આગળ ચલાવ્યું; “તે થતા જાય છે. જે પ્રકાશનું પ્રમાણ તથા તે તમે સારી રીતે જાણતા હશે કે આપણું તેની ઉપયોગિતા ઘણી વધારી દેશે, એમાં હૃદય છાતીના ડાબા ભાગમાં પાંસળી નીચે જરાએ શંકા નથી. પરંતુ જ્યારે કુદરતની આવેલું છે, અને લાંબું જમરૂખ ઉધું વાળ્યું અગાધ શક્તિને વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે હોય તેવા આકારનું છે. તે નિરતર ધબકતું લાગે છે કે આ પ્રયત્ન કંઈ જ વિસાતમાં રહીને લેહીને દબાણ કરે છે, તેના લીધે નથી. પૂર્ણિમાને ચંદ્ર એકરાત્રીમાં એટલે પ્રકાશ આપણું શરીરમાં લેહી ફરતું રહે છે અને ફેલાવે છે તેટલે પ્રકાશ ફેલાવવા માટે કેટલા આપણે જીવી શકીએ છીએ. અને એ પણ કેન્ડલ-પાવરને પ્લેબ બનાવવું જોઇએ? તમે જાણતા હશે કે પ્રકાશ તે ઉષ્ણતાનું અથવા સૂર્ય એક દિવસમાં પિતાની તે રાશિ રૂપાંતર માત્ર છે. એક લેખંડના સળીયાને દ્વારા ભૂમંડળ પર જેટલે પ્રકાશ પાથરે છે, આપણે અગ્નિવડે તપાવીએ તે તે લાલાળ તેટલે પ્રકાશ પાથરવા માટે કેટલી શક્તિવાળી બનીને પ્રકાશ આપે છે, અને તેથી વધારે બત્તી બનાવવી જોઈએ?
તપાવીએ તે સળગીને પ્રકાશ આપે છે તેજ દિવ્ય-પ્રકાશ
રીતે લેબમાં રહેલા સૂઠ્ઠમ તાર વીજળીના ચંદ્ર-સૂર્યને પ્રકાશ પણ એક રીતે
પ્રવાહથી ખૂબ જ ઉષ્ણ થાય છે, ત્યારે પ્રકાશ
વંત બને છે. એટલે હૃદયગુહામાં પ્રકાશ કરે સામાન્યજ છે, કારણ કે આપણી હૃદયગુહામાં
હોય તે તેમને કેઈપણ ભાગ અત્યંત ઉઘણું આપણા અંતઃકરણમાં ભરાઈ બેઠેલા અંધકારને નાશ કરી શક્તો નથી તે માટે તો
બને જોઈએ અને હું માનું છું કે તેમ દિવ્યપ્રકાશ જ જોઈએ કે જે આપણી વિવેચ
થાય તે પ્રકાશની પ્રાપ્તિ પહેલાં પંચત્વની જ
પ્રાપ્તિ થાય માટે હૃદયગુહામાં રહેલા અંધકાનાને મુખ્ય વિષય છે.
રને વિચાર છોડી બીજા કોઈ ઉપયોગી - વિજ્ઞાનવાદીનું દૃષ્ટિબિન્દુ
કાર્યમાં લાગે. એકવાર અમે એક વિદ્વાન મિત્રને પુછયું આ શબ્દથી તેમણે પોતાનું વક્તવ્ય પુરૂં હતું કે, “આપણી હૃદયગુહામાં—આપણાં કર્યું ન હતું એટલે હું શાંતિથી સાંભળી અંતઃકરણમાં જે અંધકાર ભરાઈ પેઠે છે, તે જ રહ્યો.
