________________
: ૯૮ : મહત્ત્વના ચૂકાદા :
‘અગરજી” તે જૈન સંધના પ્રતિનીધી તરીકે તથા મંદિરના વહિવટની દેખભાળ રાખનાર ફક્ત એક ‘જતી’ હતા. પન્નાલાલ પતિના મૃત્યુ બાદ રાજ્યના હક્ક જતીની અંગત મીલ્કત ઉપર લાગ્યા અને નહિ કે મંદિર અથવા મદિરની મિલ્કત ઉપર. ‘વ્યતિપણું’ અને ‘મંદિર’એ ભિન્ન તથા સ્વતંત્ર બાબતે છે. મંદિર' તથા‘*દિરની મિલ્કત'ની માલીકી તે દેવ'ની છે. એક ‘તિ’ના મૃત્યુથી જૈતેના ભક્તિ કરવાના અધિકારને કાંઇ અસર થતી નથી, તેવી જ રીતે મંદિરના વ્યવસ્થાપકમાં ફેરબદલી થવાથી નાના ભક્તિ કરવાના હક્કમાં કાંઇ ફેર પડતા નથી. ‘રાજ્ય' કદિ પણુ મંદિરનું, મિલ્કતનું કે તેમાં રહેલા
‘દેવ'નું માલીક બન્યું નથી. મંદિર હુંમેશા જૈન મંદિર તરીકે રહેલુ છે તથા ફક્ત જેના માટે જ અને તે સિવાય બીજી જાતા અથવા કામેા માટે ખુલ્લું રહેલુ નથી.
પ્રતિવાદીઓ તરફથી ઉભા રહેલા વિદ્વાન ધારાશાસ્ત્રી મી. શમાં નીચે પ્રમાણે જણાવે છે.
બંધારણની કલમ (૨૫) પ્રમાણે ધ કરવાના જે અધિકારની અરજદાર માગણી કરે છે તે અધિકારને જરા પણુ ભગ થતા નથી. કારણ કે તે સમયે શિવલિંગની સ્થાપનાથી આ અધિકારને ભંગ થતા શિવલિંગ મંદિરમાં હતું અને ૨૬ મી નવેમ્બરે નથી. વધુમાં મંદિર; હિંદુ-મદિર હોવાને લીધે હિંદુ એને ત્યાં ભક્તિ કરવા જવાના અધિકાર છે. મી. પણુશર્મા કબૂલ કરે છે કે વિરાધ પક્ષ‘તહેસીલદાર’તુ મંદિરમાં શિવલિંગ મુકવાનું કાર્ય" કોઇ પણું કાયદા પ્રમાણે બરાબર નથી એટલે કે તે કાર્યને બચાવ થ' શકે નહિ, પણ સાથે સાથે મી. શર્માના દાવા છે રાજ્ય અથવા સરકાર, મંદિરના—દેવ અથવા દેવતાની મૂર્તિની માલિક હોવાના કારણે નવું શિવલિંગ મૂકવાને અધિકારી હતી કારણ કે જીનું શિવલિગ દૂર કરવામાં આવ્યું હતું.
વિરાધ પક્ષે માની લીધેલી હિંદુ—મૂર્તિએ તે ખરેખર જૈન દેવ-દેવીએ છે. મંદિરમાં કદિ પણ શિવલિંગ ન હતું. હિંંદુ જાતિને કાઇ પણુ સભ્ય કદિપણું આ મંદિરમાં ભક્તિ કરતા ન હતા, અરજ દારાએ વધુમાં જણાળ્યુ' હતું... કે, શિવલિ ́ગની સ્થાપના કરવાની મૂળ અથવા અસલ તારીખ ૧૯૫૪ ના નવે. મ્બરની ૨૭ નક્કી કરવામાં આવી હતી પણ તેજરાજે મધ્ય ભારત હાઈકોટ''માં શિવલિંગની સ્થાપના કરવા સામે મનાઇ હુકમની માંગણીની અરજ કરી હતી માટે કલેકટરે આવા કાઈ હુકમની રૂકાવટથી દૂર રહેવા માટે ૨૬ મી નવેમ્બરના બપારે શિવલિંગની સ્થાપના થવા દીધી હતી. માટે હાઈકના મનાઇ હુકમ મલ્યા તે પહેલા તહેસીલદારને ૨૬ મી નવેમ્બરના અપેારે ૧ વાગે શિવલિંગની સ્થાપના કરવાની –મૂકવાની પરવાનગી કલેકટરે આપી. પ્રતિવાદીગ્માએ કરેલા કાર્ટના હુકમને અનાદર' જ ફક્ત શિવલિંગને દૂર કરવા માટે પુરતુ કારણ આપે છે. સાથેના દસ્તાવેજા બતાવે છે કાઇ પણ સમયે પણ હિંદુએએ આ મંદિરને 'હિંદુ–મંદિર' તરીકે ગણીને પ્રવેશ કર્યાં નથી, કે પૂજા કરી નથી. કે શિવરાત્રિ કે એવા ખીજા ઉત્સવે ઉજવ્યા નથી.
નામદાર કોર્ટ –(અમે)–માને છે કે, તહેસીલદાનું શિવલિંગ મૂકવાનું કાર્ય. ચાગ્ય ન હતું અથવા તેના બચાવ થઇ શકતા નથી. મૂખ્ય મુદ્દો હવે એ છે કે શ્રી તેજરાજની શિવલિંગ ખસેડવા સંબંધી જે અરજી છે તે સંબંધી આખરી શું હુકમ કાર્ટ કરવા ? કલમ ૨૫-૨૬ પ્રમાણે મૂળભૂત હક્કના નિય કરવા આ કાર્યને અધિકાર છે.
કાર્ટને વિચાર કરવાના મુખ્ય મુદ્દાએ નીચે પ્રમાણે છે.
(૧) આ મંદિર જાહેર જૈન મંદિર છે કે કેમ ? (ર) જૈન વિધિ પ્રમાણે તેમાં ભક્તિ કરવાન જાને હક્ક છે કે કેમ ?
(૩) જેને મંદિરમાં દાખલ થતા તથા શિવલિ ગની સ્થાપનાથી જેનેાના-અરજદારાના-મૂળભૂત હક્કના ભગ થાય છે કે કેમ?
(૧) આ મંદિરને જૈન અથવા હિંદુ મંદિર કહીએ છતાં પણ તેમાં શિવલિંગ મૂકવાના અથવા દાખલ થઈ પૂજા કરવાને માટેના સનાતનીઓના અધિ કારના પ્રશ્નજ ઉભા થતા નથી,
