________________
ખંડ : ૧૯
નિદાન એ છે કે, જે સમજીને કેવળ મુક્તિના ધ્યેયથી શ્રદ્ધાપૂર્વક એ અનુષ્ઠાનેનું સેવન કરવું જોઈએ, તે પ્રાયઃ વિનષ્ટ થઈ ગયું છે. એથીજ અનુદાનેનું સેવન કયાં તે નીરસભાવે કે વ્યગ્રચિત્તે પ્રાયઃ થઈ રહ્યું છે. અથવા તો એક બીજાની હરિફાઈમાં ઉભા રહી ચડસા-ચડસી કે હુંસા તુંસીથી થઈ રહ્યું છે. કિંવા તે તે પ્રકારના ઋદ્ધિ, સમૃદ્ધિ કે વૈભવાદિરૂપ આ લેકના તુચ્છ ફળની કામનાથી થઈ રહ્યું છે, જે અનર્થકર હોઈ ખૂબ જ અનિચ્છનીય છે.
એ વાત પ્રત્યે ખૂબ જ લક્ષ્ય દેરવાની જરૂર છે કે, ભગવાનની આજ્ઞાનું આરાધન જેમ શ્રેયસ્કર છે, તેમ એમની આજ્ઞાની વિરાધના ભયંકર સંસારવર્દક અને દુઃખાવહ છે. કારણ કે, જે રીતે ભગવંતે અનુકાના સેવનની વ્યવસ્થા નિર્ણત કરી હોય અને જે કેવળ મુક્તિના ધ્યેયથી કિંવા નિષ્કામભાવથી જ અનુદાનના સેવનને નિર્દેશ કર્યો હોય, તે અનુષ્ઠાનની યથેચ્છ સેવના કે તુચ્છ ફલની આકાંક્ષાથી થતી સેવના આત્માને વિરાધનારૂપ ભયાનક દોષથી દૂષિત કરી બહુકાલ પર્વત દુર્ગતિના ભયંકર દુઃખોનું ભાજન બનાવે છે અને સંસારમાં પર્યટન કરાવે છે.
કારણ કે, મનસ્વી કલ્પનાનુસાર અનુષાનેનું સેવન કરવાથી ધર્મની લઘુતા-નિન્દા થાય છે. જેની તુલ્ય અવર કોઈ પણ નિન્દ-પાપ નથી. એથી જ વિધિથી સેવન કરનાર જેમ મહાકલ્યાણને ભોક્તા બને છે, તેમ અવિધિથી સેવન કરનાર મહા અશિવને ભકતા બને છે અને ચિરકાલ પર્યન્ત ઘોર સંસારમાં પરિભ્રમણ કરનારે બને છે. એ વાત હરેકના લક્ષ્યમાં ખાસ તરવરતી રહેવી જોઈએ કે, ધર્માનુષ્ઠાનની આરાધના જેટલી જીવનમાં આવશ્યક છે, તેનાથી વિશેષ વિધિની તત્પરતા કે વિધિના રાગની આવશ્યક્તા છે.
જ્યાં સુધી અવિધિ પ્રત્યે દ્વેષ અને વિધિ પ્રત્યે રાગ પ્રગટ થાય નહિ તથા શક્ય પ્રયત્ન વિધિરક્ષણ થાય નહિ, ત્યાં સુધી કોઇપણ અનુષ્ઠાન લાભદાયક બની શકતું નથી. અલબત્ત ! અવિધિ થવા છતાં જે વિધિનો
