________________
ખંડ : ૧૦
સિવાય પ્રજાએ હાલાકી ભોગવી તે અલગ. ગત મહાયુદ્ધ કરતાં પણ વર્તમાનમાં ચાલી રહેલાં ખૂનખાર યુદ્ધની ખુવારીના આંકડાઓ મોઢામાં આંગળા નંખાવે તેવા છે. એકલા બ્રિટનને જ દરરાજને એક અબજનો ખર્ચ છે. સેંકડો અને હજારે માનવીઓનો ભેગ આપવો પડે છે, વિમાન, સબમરીન અને શસ્ત્ર સરંજામને તેમજ અન્ય દરેક ઉપયોગી મહામૂલ્ય વસ્તુઓનો કેટલેય નાશ થાય છે અને પ્રજા કારમા દુઃખ ભોગવી રહી છે. એની આપણને ખબર પડી શકતી નથી. બ્રિટનનાં પ્રતિસ્પર્ધી રાષ્ટ્રોની ખૂવારીના આંકડાઓને સરવાળે કરીએ તો જણાયા વિના ન રહે કે, જગત આખાની લક્ષ્મી વેડફાઈ રહી છે. આવા મહાયુદ્ધોના પરિણામમાં ધમ, નીતિ, માનવતા, સંપત્તિ, સંસ્કાર અને સજનતાને ધ્વંસ થાય છે અને અધર્મ, આપત્તિ, અનાચાર, અન્યાય અને અનીતિ, સ્વાર્થોધતા, વૈર-વૈમનસ્ય આદિને બહોળો પ્રચાર થતા જાય છે. જેમ જેમ દેશ વૈજ્ઞાનિકયુગમાં પ્રગતિ કરતો ગયો તેમ તેમ દિવસે-દિવસે આ રીતે દુ:ખોની પરંપરા વધતી જ ચાલી છે. આજે જે અંધાધુંધી, અશાંતિ, વસ્તુઓની અછત, મોંઘવારી અને ભૂખમરા ઈત્યાદિ રૌદ્ર યાતનાઓ જગત પર જે રીતે વરસી રહી છે, તે જે કે, એક રીતે પાપનું પરિણામ છે. જગત પર પાપ વધે છે ત્યારે યુદ્ધ, રેગચાળો, ધરતીકંપ, અતિવૃષ્ટિ કે અનાવૃષ્ટિ જેવા ભયંકર પ્રકોપે પૃથ્વી ઉપર ઉતરી પડે છે.
મહાસંગ્રામનાં મંડાણ મંડાયા પછી જગતના હૃદયમાં અનેક પ્રકારની મુશ્કેલીઓએ અને ઉપાધિઓએ સ્થાન લીધું છે. વેપારીઓને વ્યાપારની, નોકરીયાતને નોકરીની, ઉદ્યોગપતિઓને ઉદ્યોગોની, મજૂરોને મજૂરીની ચિંતા આજે મૂંઝવી રહી છે. યુધ્ધ જગતના એકે એક માનવી પર અસર કરી છે. કોઈ તેનાથી પર રહી શક્યો નથી-રહી શકે નહિ. હા, જે મહાપુરુષોએ જગતની જંજાળ ત્યાગી છે અને કેવળ આત્મધર્મપરાયણ બની જીવન જીવે છે તે મહાપુને યુદ્ધ કે યુદ્ધ જેવી અન્ય પરિસ્થિતિ મૂઝવી શકતી નથી.
