________________
અંક :૧:
ગયે અને શોકના દાહથી સળગી ઊઠયો. પૂર્વાપર વિચારની તક ન લેતાં પિતાના મંત્રિરાજ સુમતિને બેલા અને અખિલ સમાચારથી વિદિત કર્યો. પણ મંત્રીએ આ સંબંધી તપાસ કરવી અને પછી અન્ય વિચાર કરે એમ જણાવ્યું. પણ રાજ મૌન રહ્યો અને મંત્રીના ગયા પછી માત્ર પિતાની મતિકલ્પનાથી ઘણે જ ગુસ્સે થયે. વિચારવા લાગ્યો કે; “આ પાપીએ મારા કુલને કલંકિત કર્યું. મારી પુત્રીને પણ તે પરણ્ય, જેમ શરીરની વ્યાધિ ઉત્પન્ન થતાવેંત જ નિર્મુલ કરવી તેમ ગમે તેમ હોય પણ આ કુમારને ગ્ય દંડ આપ જ જોઈએ.” એવો નિર્ધાર કરી રાજાએ મારાઓને લાવ્યા.
રાજા જિતશત્રુએ વિના વિચારે પગલું ભર્યું. અને મારાઓને આજ્ઞા ફરમાવી કે; “આજે રાત્રીના મધ્ય ભાગમાં મારા મહેલ પાસે ખડગ અને સુંદર વેશ પહેરીને આવતા પુરૂષને તમારે વિના પૂછયે પ્રાણમુક્ત કરવો” જે હુકમ જેવી રાજઆજ્ઞા એમ બોલતા મારા નમસ્કાર કરીને ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યા.
દિવસને નાથ અસ્ત થયો. રાત્રિને રાજા અધંકાર વ્યાપવા લાગ્યો. જેમ જેમ રાત્રી જતી ગઈ તેમ તેમ રાજા ક્રોધથી ધમધ, મધ્યરાત્રી આવતાં પિતાના નિત્યસેવને આજ્ઞા ફરમાવી “જાઓ ! લલિતાંગકુમારને કહે કે, સર્વ કામ છોડીને રાજા તમને અગત્યનું કામ આવવાથી હમણુને હમણું યાદ કરે છે. આજ્ઞા થવાની સાથે સેવક ઘોડાગે કુમારના મહેલમાં આવ્યો અને રાજ હુકમ કહી સંભળાવ્યું. અકમ્પસાહસિક કુમાર ખડગને હાથમાં લઈ, જવા તૈયાર થયે. તરત જ પુણ્યમતિ પુષ્પાવતીએ કપડાનો છેડો પકડયો. તે ગભરાહૃદયે કહેવા લાગી, “સ્વામિન ! રાત્રીના મધ્યે એકાકી કયાં જવા તૈયાર થયા ? રાજ્યનીતિ કઈ ભયંકર ભેદી હોય છે. કાવતરાં અને મર્મપિતાઓ એ રાજતંત્રના પગથી. આઓ છે. રાજા કોઈને મિત્ર થયું હોય એમ સાંભળ્યું છે ? આમ મધ્ય રાત્રીએ એકાકી રાજમંદિરે જવા હારું હૃદયને પાડે છે. તો આપશ્રીના સર્વ કાર્યોમાં કુશલ અને અનુભવી સર્જન સચિવને મેકલે..
