________________
ખંડઃ ૧:
- બૌદ્ધસાહિત્યમાં એક આખ્યિાયિકા છે કે, ગંગા ઉપર એક બંદર હતું તેમાં મગધરાજ અને લિચ્છવીઓને અડધો અડધ ભાગ હતો. બંદર ઉપર ઘણો કિંમતી માલ આવત. અજાતશત્રુ વિચારમાં રહેતે. આજે જઇશ–કાલે જઈશ. એવા વિચાર સેવ. લિચ્છવીએ સૌ એક સાથે મળી બધું લઈ આવતા. છેવટે અજાતશત્રુના ભાગે કશું ન આવતું. આથી અજાતશત્રુ ખૂબ જ બળ્યા કરતો. અભયકુમાર હંમેશા લિચ્છવીએને પક્ષ લેતે હતે. અભયકુમારની નસોમાં લિચ્છવીઓનું લોહી વહેતું હતું
તદુપરાંત બૌદ્ધ સાહિત્યમાં એક ઉલ્લેખ એવો છે કે, ઉજજૈનની એક પદ્માવતી પણ અભયકુમારની માતા હતી. એટલે પદ્માવતી અભયકુમારની માતા હોવાની હકીકત મળે છે.
આમ્રપાલી ગૌતમબુદ્ધની પરમ ભક્ત હતી. ગૌતમબુદ્ધને ચરણે રાજમહેલ જેવો મહેલ અને ઉદ્યાન એણે સમર્પણ કર્યા હતા અને પોતે પણ વૈરાગ્ય પામી સંસાર ત્યાગીઓના સમૂહમાં ભળી ગઈ હતી.
ઐતિહાસિક દૃષ્ટિનું સંશોધન કરતા શ્રેણિક અને શ્રી બુદ્ધ સમકાલીન હતા. સંશોધકોને શુદ્ધ નિર્ણય છે કે ભગવાન શ્રી મહાવીરદેવ અને શ્રી ગૌતમબુદ્ધ વચ્ચે માત્ર બાવીસ વર્ષનું અંતર હતું. ગૌતમબુદ્ધ જ્યારે ૩૦ વર્ષની ઉમ્મરે ગૃહ ત્યાગે છે ત્યારે ભગવાન મહાવીર આઠ વર્ષના હતા. શ્રેણિકે ભગવાન મહાવીર અને ગેતમબુદ્ધ જેવા સમર્થ ધર્મપ્રચારક પાસેથી પરિચય અને પ્રેરણશક્તિ મેળવી હતી.
શ્રેણિક અને અભયકુમાર જૈન અને જૈનેતર સાહિત્યમાં ખૂબ જ પ્રચાર પામ્યા છે. મગધનું રાજ્યતંત્ર આ બે દીપકે એ દીપાવ્યું છે. અભયકુમારની બુદ્ધિશક્તિએ મગધનું રાજ્યતંત્ર વિસ્તાર પામ્યું હતું. જૈન સાહિત્યમાં અભયકુમારના કેટલાક પ્રસંગો અદ્ભુત છે. શ્રેણિક ચરિત્રમાં એ ખૂબ દીપાયમાન બન્યાં છે.
અભયની માતા તરીકે જૈન સાહિત્ય નંદાનો સ્વીકાર કરે છે. નંદા એ શ્રેષ્ઠપુત્રી હતી અને અભયકુમાર લચ્છવીકુમાર તરીકે લચ્છવીઓમાં
