________________
मोक्षमार्गस्य नेतारं भेत्तारं कर्मभभृताम् । ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां वन्दे तद्गुणलब्धये ॥
“મોક્ષમાર્ગ તરફ લઈ જનારા, કર્મરૂપી પર્વતને ભાંગનારા સમસ્ત તત્ત્વના જાણકાર એવા ભગવાનને હું નમું છું જેથી તેમના ગુણ પ્રાપ્ત થઈ શકે.”
અહીં પૂજાનો હેતુ કૃપા માંગવાનો નથી, પણ એવી માનસિક સ્થિતિ કેળવવાનો છે જેથી પોતાનામાં ભગવાનના સમસ્ત ગુણો કેળવાય. ભક્ત એક શિષ્યની અવસ્થામાં છે અને મોક્ષ માટે નવો પ્રકાશ અને માર્ગદર્શન માંગે છે. પૂજ્યપાદે પોતાના ગ્રંથમાં ઉપલા લોકોનું પ્રતિપાદન કરતાં ઉદાહરણ આપ્યું છે : “કોઈ ડાહ્યો માણસ પોતાને માટે શ્રેષ્ઠ વસ્તુની પ્રાપ્તિ કરવા ઇચ્છે છે, તે મુમુક્ષુ છે. ભવ્ય જીવોના મનને શાંતિ આપવા માટે સમર્થ, એકાંતસ્થિત, પ્રસન્ન સાધુની પાસે તે જાય છે. સાધુઓના સમૂહની વચ્ચે સાક્ષાત્ મોક્ષમાર્ગ જેવા, બોલ્યા વગર, સ્વરૂપમાત્રથી માર્ગ દર્શાવતા આચાર્યને તે જુએ છે. તર્ક અને ધર્મગ્રંથોમાં પ્રવીણ, શ્રેષ્ઠ પુરુષોના સન્માનને પાત્ર, બધા જીવોને કલ્યાણમય એવો ઉપદેશ આપવાનું જેનું મુખ્યકાર્ય છે અને કોષ્ઠ પુરુષોના સન્માનને જે પાત્ર છે એવા નિર્વિકાર, મહાન સંત પાસે જઈને પ્રણામપૂર્વક શિષ્ય પૂછે છે: “પ્રભુ, જીવ માટે શું હિતકારક છે?” સંત કહે છે: “મેક્ષ”. વળી તે સંતને પૂછે છે : “મોક્ષનું સ્વરૂપ કેવું છે અને તેને મેળવવાનો માર્ગ કયો છે?” સંત જવાબ આપે છે: “કર્મદ્રવ્ય અને દેહની બધી અશુદ્ધિઓ દૂર થતાં જીવની એક અત્યંત જુદી સ્થિતિની પ્રાપ્તિ તે મોક્ષ. દુઃખ અને યાતનાઓથી મુક્ત એવા જીવના જ્ઞાન અને આનંદ જેવા સુષુપ્ત ગુણથી તે વિશિષ્ટ છે.”
તીર્થકો તેમજ ધર્મગ્રંથના આદેશનું સ્મરણ કરીને માર્ગદર્શન મેળવવું એ પૂજાને હેતુ છે. મન અને વિચાર વિશુદ્ધ હોય તો જ આ શકય બને છે. પૂજા એટલે જીવના સાચા સ્વરૂપનું જ્ઞાન.
દરેક ધર્મમાં દૈનિક પ્રાર્થનાને આદેશ છે. પ્રાર્થનાને મર્મ ભકતના માનસિક અભિગમને સુચક છે. આખી પ્રાર્થના આ પ્રમાણે છે: ॐ णमो अरिहन्ताणं, णमो सिद्धाणं, णमो आयरियाणं, णमो उवज्झायाणं, णमो लोए सव्वसाहूणं ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
