________________
પ્રકરણ ૨૦ જૈન ધર્મ અને આધુનિક વિચાર
આપણે આજે વિજ્ઞાનના યુગમાં જીવા રહ્યાં છીએ. ઘણી રૂઢિગત માન્યતાઓ અને પરાપૂર્વથી ચાલ્યા આવતા અંધવિશ્વાસનું વિજ્ઞાન ખંડન કર્યું છે. મનુષ્યને પોતાના બળની તેણે દઢ પ્રતીતિ કરાવી છે. ઔદ્યોગિક પરિવર્તન જીવનનાં મૂલ્યોને બદલી નાખ્યા અને સંપત્તિ તેમજ ઉત્પાદન બંનેની દષ્ટિએ ખેતીપ્રધાન દેશને મુશ્કેલીમાં મૂક્યા છે. આવા દેશોમાં ભારત પણ આવી જાય. યંત્રોએ હસ્તઉદ્યોગના કારીગરોને ફેંકી દીધા છે. ગામડાંના માણસોને શહેરમાં જવાની ફરજ પાડી છે. ઔદ્યોગિક પ્રદેશમાં મજાર સંગઠન અને હડતાળાએ વધુ વેતન માટે ધમાલ મચાવીને શહેરના જીવનની શાંતિ ડહોળી નાંખી છે. રાજ્યની સરકારોના અથાગ પ્રયત્નો છતાં આપણા દેશના મેટા ભાગના લોકો હજી ગરીબીમાં સબડે છે. વસતીમાં વધારો થયે જાય છે. આ વધારો જો ચાલુ રહે તે સમાજના બે વર્ગો પડી જશે: એક વર્ગ ગરીબ અને વધતી વસતીવાળા જ્યારે બીજો ધનિક અને સ્થિર વસતીવાળો.
દરેક વસ્તુમાં રાજકારણ પેસી ગયું છે. દેશમાં રાજનીતિજ્ઞ અને સત્તાલુપ વ્યક્તિઓ પ્રાધાન્ય ભોગવી રહી છે. પંચાયત અને શહેરસુધરાઈની સમિતિઓ જાહેર જીવનમાં હિત કરતાં અહિત વધુ કરે છે. કાળા બજાર, ભેળસેળ, દાણચોરી અને દૂષણો રોજની ઘટના બની ગઈ છે. પ્રામાણિક જીવન જીવવું વધુ મુશ્કેલ બની ગયું છે અને જે પ્રામાણિક બને તેને ઘણું સહન કરવું પડે છે. શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ અને વિશ્વવિદ્યાલયોમાં શિસ્તના પ્રશ્નો વારંવાર ઊભા થાય છે, અને તેમનામાંનાં કેટલાંક તો નૈતિક અને નાણાંકીય બંને દૃષ્ટિએ તૂટી પડવાની અણી પર છે. ધર્મ અને નીતિનાં માત્ર ભાષણ સાંભળવાનાં મળે છે. પરંતુ અંગત કે જાહેર જીવનમાં તેમનું પાલન થતું નથી. આધુનિક જીવનનાં અનિષ્ટોને દૂર કરવા માટે નિશ્ચિત વિચારધારા પસંદ કરી લેવાની નિર્ણાયક ઘડી આવી પહોંચી છે એવી વિશાળ લાગણી ઊભી થઈ છે.
વિજ્ઞાન અને ઉદ્યોગવિજ્ઞાનમાં પ્રગતિને કારણે વિશિષ્ટ પ્રકારના ભય ઉત્પન્ન થયા છે. સામ્યવાદીઓ અને મૂડીવાદીઓ એકબીજા સામે યુદ્ધમાં ઝુકાવી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
