________________
અર્થવાસનામાં ચકચૂર બનેલા માનવીએ ઊચ્ચ આદર્શોને હડફેટે
ચડાવ્યા છે.
સંપત્તિલોલુપ માનવીએ સભ્યતાઓનો ભુક્કો બોલાવ્યો છે. સંપત્તિનાં ગાંડપણમાં માનવીએ શાંતિનું અને સમાધિનું સ્મશાન રચી દીધું છે. તેવો માણસ શાંતિથી જીવી શકતો નથી અને શાંતિથી મરી પણ શકતો નથી.
જન્મેલા દરેકને મરવાનું છે તે એક નક્કી વાત છે. મરતી વખતે પોતાની બધી સંપત્તિ છોડીને જવાની છે, તે પણ હકીકત છે. ઓછુ છોડવું પડે તેને ઓછુ દુઃખ થાય. વધુ છોડવું પડે તેને વધારે દુઃખ થાય. મરતા પાંચ લાખ છોડવા પડે તેને જે દુઃખ થાય તેના કરતાં પાંચ કરોડ મૂકીને જવું પડે તેને વધારે દુઃખ થાય.
ટ્રેનમાંથી ઉતરતી વખતે ઓછા લગેજ વાળાને વાર ન લાગે, પણ વધારે લગેજવાળો જલદી ઊતરી ન શકે. કરોડોના ગાંસડા જેણે બાંધ્યા છે તેનો જીવ છૂટે ત્યારે તેના છક્કા છૂટી જાય છે. ઓછા પરિગ્રહવાળાને મૃત્યુમાં અસમાધિની શક્યતા છે તેના કરતાં વધુ સંપત્તિવાળાને શક્યતા વધુ છે.
પૈસામાં અમાપ તાકાત છે તેવું માનનારાએ એ પણ સ્વીકારી લેવું જોઈએ કે પૈસાની મર્યાદા પણ બેમર્યાદ છે. ગમે ત્યારે દગો દઈ દેવાની ખાસિયત માટે તે સુપ્રસિદ્ધ છે. કપાળનું કદ અચાનક ઘટી જાય તો મોટા માલેતુજાર શ્રીમંતને પણ વાલકેશ્વરનો દસ કરોડનો ફલેટ વેચીને નાલાસોપારાની ૨૫૦૦ રૂપિયે ભાડાની ખોલીમાં રહેવા જવું પડે છે. પૈસા માણસના મનની ઈચ્છા, તનના પુરુષાર્થ કે બુદ્ધિના ચાતુર્ય સાથે બહુ બંધાયેલો નથી પણ કપાળના કદ સાથે વધુ બંધાયેલો છે.
પૈસાની બીજી મોટી મર્યાદા એ છે કે જીવન-આવશ્યક કોઈ પણ કાર્યમાં તે સાક્ષાત્ ઉપયોગમાં નથી આવતો. ભૂખ લાગે ત્યારે રૂપિયા કે
હૃદયકંપ
{
૧૫