________________
એ ચેષ્ટાઓને હવે વિરામ પમાડવી જ રહી. અને, ચક્રવર્તી સનતે અનંત સૌંદર્યના ધામ ભાગી પગલાં માંડયા.....દોટ મૂકી. અને, સુખને જે શમણા જેવું માનતા નથી તે તેમાં ગુલતાન બને છે, તે તેમાં અંધ બને છે, તેની પાછળ ગાંડા બને છે, તેના ઘેનમાં ચકચૂર બને છે અને સુખ તો તેના સ્વભાવ મુજબ ચાલ્યું જાય છે, ત્યારે તે રડાવે છે, ત્યારે તે પટકે છે. જે પટકાય છે, તે પોક મૂકે છે. પણ, તેથી તે પાછું ફરતું નથી.
છ ખંડના સામ્રાજ્યથી પણ ન ધરાયો અને સુભૂમ ચક્રવર્તી ધાતકી ખંડના છ ખંડ જીતવા નીકળ્યો. સુખના ઢગલા પર તે બિરાજમાન હતો, હજુ તેને મહામેરુ ઉપર ચડવું હતું. પણ સુખ દુઃખના સૂક્ષ્મ ગણિત નહિ જાણનારો ક્ષુદ્ર માનવી વિષયગ્રસ્ત બનીને આંધળુકીયા કરે છે. કર્મરાજા તેની મોહચેષ્ટાઓ જોઈને હસે છે, લપડાક મારે છે, પેલો પછડાય છે, અને કર્મસત્તાનું ક્રૂર અટ્ટાહાસ્ય દિગંતમાં વેરાય છે. વિશાળ ચર્મરત્નનું વિમાન બનાવીને, તેના ઉપર ૯૬ કરોડનું પાયદળ ગોઠવી ધાતકી ખંડ ભણી તે ઉપડ્યો. આજ્ઞાંકિત ૧૬ હજાર યક્ષ દેવોએ ચર્મરત્ન ઉપાડ્યું, પણ પુણ્ય પરવારે છે, ત્યારે વફાદાર સેવકો બેવફા બને છે. આજ્ઞાંકિત નોકર પણ કૃતઘ્ન બને છે. “હું એક નહિ ઊંચકું તો શું બગડી જવાનું છે ?’' આ વિચાર ૧૬ હજાર યક્ષના મનમાં એક સાથે ઉદ્ભવ્યો. બધાએ એક સાથે ચર્મરત્ન છોડ્યું ને વિશાળ મહાસમુદ્રના પેટાળમાં પોતાના વિરાટ સૈન્ય સાથે સુભૂમ દટાયો. ક્ષણિક સુખને શાશ્વત કરવા માનવી ધમપછાડા કરે છે પણ ક્ષણિક કદી ક્ષણિક મટતું નથી.
જ્ઞાનીઓ કહે છે કે સુખદુઃખ એ કર્મને આધીન છે. જ્યાં સુધી તિજોરીમાં પૈસા પડ્યા છે ત્યાં સુધી ખર્ચ થઈ શકે છે, જ્યાં સુધી કોડિયામાં તેલ છે ત્યાં સુધી દીપક બળે છે, તેમ જ્યાં સુધી શુભ કર્મો આત્માની તિજોરીમાં પડ્યા છે, ત્યાં સુધી સુખ આપશે, પછી સુખ ચાલ્યું જશે. અને, જ્યાં સુધી પૂર્વોપાર્જિત અશુભ કર્મો ઊભા છે. ત્યાં સુધી દુઃખ રહેવાનું જ, કર્મ ક્ષય થતાં સુખક્ષય કે દુઃખક્ષય થાય છે. કર્મપુરુષ સૂત્રધાર
હૃદયકંપ ૧૧૪
