Dwashray Mahakavya

Author(s): Manilal Nabhubhai Dwivedi
Publisher: Veer Kshetra Mudranalay

Page 7

નામથી ત્યાં નગર પાવરાવ્યું. પણ ખરી વાત એવી જણાય છે કે જ્યાં ગાય રહી હોય તે સ્થાન પુર સ્થાપના માટે યોગ્ય ગણવાને સંપ્રદાય છે, તેથી આહીર જ્યાં રહેતા હશે, ત્યાં પુર સ્થાપ્યું હશે, તેને માટે જ તેનું નામ પણ પુનું માંગલિકપણે જણાવવા, તે પુરને આપ્યું હશે. આ સંપ્રદાય વિષે હેમાચાર્ય પોતે તથા ટીકાકાર આગળ સૂચના કરે છે.
અણહિલપુર સુંદર અને વિપુલ લક્ષ્મીનું કામ હતું, તથા ઉત્તમ વિદ્યાનો નિવાસ હતું. ત્યાં યજ્ઞ યાગ આદિ વિવાઓ પુષ્કલ ચાલતી, અને વેદાધ્યન ભેગું છ એ શાસ્ત્ર તથા જૈન મતનું પણ આ ધ્યયન ચાલતું. ત્યાં દેવાલયો ભેગાં પાર્શ્વનાથાદિનાં પણ ચિત્ય હતાં. ત્યાંના લોક વિલાસી અને સ્ત્રીઓ ચતુર હતી. એ પુરમાં ચાલુ વંશનો પ્રથમ પુરુષ મૂલરાજ રાજા હતો. એના પિતાનું નામ રાજ, એના કાકા બીજ અને દંડ તથા એની માતા ચાંડાલદેવી એવું ટીકાકાર જણાવે છે. હેમાચાર્ય તે તેને બહુ ઉદાર, વિદ્વાન, સાંખ્યાદિ શાસ્ત્ર જાણનાર, ધર્મનિષ્ઠ, રાજગુણ સંપન્ન, પરાક્રમી, શત્રુને છતનાર, વગેરે ઉત્તમ ગુણાવાળો જણાવે છે, જોકે ફાર્બસ સાહેબનું મત એવું જણાતું નથી તે પણ એના ઇતિહાસ ઉપરથી એ વાત ખોટી માનવાનું કારણ મળતું નથી. એના સમયમાં લોક બહુ સુખી હતા, અને રાજા પ્રજાની પ્રીતિ સારી હતી.
બીજા સર્ગમાં એવી વાત છે કે મૂલરાજને એક વખત શંકરે પાછલી રાતે સ્વમ આપ્યું કે તે ઘણાં વર્ષ વ્યવહારકાર્ય કર્યાં છે, હવે કાંઈક દેવ કાર્ય પણ સંભાર. સોરઠને ગ્રાહરિપુ જાત્રાળુઓને મારી નાખી બહુ પીડે છે ને તેથી પ્રભાસ તીર્થ સવેને અગમ્ય થઇ પડયું છે, માટે તેને તુ: માર, એમાં તારો વિજય થશે. ગ્રહરિપુ એ નામને ઘણાક લખનાર ગ્રહરિપુ એમ લખે છે, ને ફાર્બસ સાહેબે એક