Book Title: Chidvilas
Author(s): Dipchand Shah Kasliwal
Publisher: Digambar Jain Swadhyay Mandir Trust

View full book text
Previous | Next

Page 20
________________ Version 001: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates દ્રવ્ય અધિકાર : ૩ : મુળસમુદ્દાયો દ્રવ્યું ( અર્થાત ગુણોનો સમુદાય તે દ્રવ્ય છે)' એ પણ વિવેક્ષાથી પ્રમાણ છે. ગુણપર્યયવત્ દ્રવ્ય' (અર્થાત્ ગુણપર્યાયવાળું દ્રવ્ય છે )” એમ કહેતાં તેમાં “સત્તા” અને “સર્વ ગુણપર્યાય” આવી ગયા, તેથી “ગુણપર્યાયવાન્ દ્રવ્ય' એ પણ વિવક્ષાથી પ્રમાણ છે. (૩) “વ્યત્વયોર્િ દ્રવ્ય' (અર્થાત્ દ્રવ્યત્વના સંબંધથી દ્રવ્ય છે ) એ પણ પ્રમાણ છે-કઈ રીતે? (તે કહે છે:-) ગુણપર્યાયોને દ્રવ્યા વગર દ્રવ્ય ન હોય તેથી દ્રવવાપણું દ્રવ્યત્વ ગુણથી છે; (દ્રવ્ય પોતે) દ્રવીને ગુણ-પર્યાયમાં વ્યાપીને તેને પ્રગટ કરે છે તેથી ગુણ-પર્યાયનું પ્રગટ કરવાપણું દ્રવ્યત્વ ગુણથી છે. માટે દ્રવ્યત્વની વિવક્ષાથી ‘દ્રવ્યત્વયોર્ દ્રવ્ય (અર્થાત્ દ્રવ્યત્વના સંબંધથી દ્રવ્ય છે )” એ પણ પ્રમાણ છે. “દ્રવ્ય સ્વત:સિદ્ધ છે” એ પણ પ્રમાણ છે; કેમકે એ ચારે ય દ્રવ્યનો સ્વતઃસ્વભાવ છે, પોતાના સ્વભાવરૂપે દ્રવ્ય સ્વતઃ પરિણમે છે, તેથી સ્વત:સિદ્ધ કહેવાય છે. [ આ રીતે “સત્તા, ગુણોનો સમુદાય,' “ગુણપર્યાયવાળું, ને ‘દ્રવ્યત્વનો સંબંધ” એ ચારે લક્ષણો પ્રમાણ છે. તેમાંથી કોઈ એકને જ્યારે મુખ્ય કરીને કહેવામાં આવે ત્યારે બાકીનાં ત્રણે લક્ષણો પણ તેમાં ગર્ભિતરૂપે આવી જ જાય છે-એમ સમજવું.) દ્રવ્ય ગુણ-પર્યાયોને દ્રવે છે, ગુણ-પર્યાયો દ્રવ્યને દ્રવે છે, તેથી તેઓ “દ્રવ્ય' એવું નામ પામે છે. દ્રવ્યાર્થિકનયવડે દ્રવ્ય (ના જે) વિશેષણ છે તેના અનેક ભેદ છે. * (તે આ પ્રમાણે:-) અભેદ દ્રવ્યાર્થિકનય દ્રવ્યને પોતાના સ્વભાવથી અભેદ બતાવે છે; ભેદ કલ્પનાઃ સાપેક્ષ અશુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય દ્રવ્યને ભેદરૂપ બતાવે છે; શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિકનય દ્રવ્યને શુદ્ધ બતાવે છે; * જાઓ, આલાપપદ્ધત્તિ પૃ-૬૯ થી ૭ર Please inform us of any errors on Rajesh@AtmaDharma.com

Loading...

Page Navigation
1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142