________________
પ્રશ્ન
કર્મણિભૂ.કૃ.નો TM લાગે ત્યારે વાક્યમાં તફાવત શું ?
ઉત્તર - ૧૭ સામાન્યથી કર્તરિભૂ.કૃ.નો તવત્ પ્રત્યય છે. આ તો અમુક ધાતુને જ કર્તરિભૂતકાળનાં અર્થમાં તા પ્રત્યય લાગે છે... કર્તરિ ભૂ. કૃ.નો ત લાગે ત્યારે કર્તાને પ્રથમાવિભક્તિ લાગે અને કર્તાની મુખ્યતા રહે એટલે કર્તાનાં લિંગ-વચન પ્રમાણે કર્તરિભૂ.કૃ.ને લિંગ-વચન થાય... જ્યારે કર્મણિ ભૂ.કૃ.નો તૂ લાગે ત્યારે (સ્વરૂપમાં કોઈ ફરક પડતો નથી...) કર્મની મુખ્યતા રહે છે કર્મને પ્રથમાવિભક્તિ લાગે અને કર્તાને તૃતીયાવિભક્તિ થાય.... કર્મના લિંગ-વચન પ્રમાણે કૃદન્તનાં લિંગ-વચન થાય.... દા.ત. રામ: વનું પ્રાત: રામ વનમાં ગયા... વાતા ઉદ્યાનં પત્નિતા: બાલિકાઓ બગીચા તરફ ચાલી...મિત્રાહિ પ્રામ વિદ્યુતાનિ - મિત્રો એ ગામ તરફ વિહાર કર્યો. (ચાલ્યા...) જ્યારે કર્મણિમાંકર્મપ્રમાણે રૂપ મૂકાય છે. તેના ઉદ્ય. આગળ પ્રશ્ન-૧૧નાં ઉત્તરમાં આપેલ છે...
-
―
પ્રશ્ન - ૧૮ સકર્મક ધાતુને કર્તરિભૂ.ક.નો TM(સ) લાગે ખરો ?
ઉત્તર ૧૮ સકર્મક ધાતુને કર્તરિભૂ.કૃનો ત(સ્ત) પ્રત્યય જ્યારે કર્મની વિવક્ષા ન કરી હોય ત્યારે લાગે છે. દા.ત. (૧) સરલા દષ્ટા સરલાએ જોયું. વાત્તે સૃષ્ટ બે બાલિકાઓએ બનાવ્યું. તલના પોષિતા: સ્ત્રીઓએ જાહેર કર્યું (૨) પુછ્યું વત્તમ્ - પુણે આપ્યું. મિત્રે મિત્રિતે મિત્રો ભેટયા. પુસ્તıન્યુપવિષ્ટાનિ - પુસ્તકોએ બતાવ્યું... (૩) વાતો નિન્વિતઃ
બાળકે નિન્દા કરી. મૃૌ ધાવિતૌ બે હરણા દોડયા. શ્રમળા: પ્રાર્થિતા: સાધુઓએ પ્રાર્થના કરી.
૧૭ કર્તરિભૂતકૃદન્ત તરીકે તૂ લાગે ત્યારે અને
-
-
—
-
=
પ્રશ્ન
૧૯ આ પાઠમાં આવેલ તમામ કૃદન્તો એક વાકયમાં વાપરો
ઉત્તર ૧૯ (૧) વને પ્રાત્ત્વા શ્રાન્તન વાલેન નાં પાતું મુદ્દે
બે
રાતમ્। વનમાં ભમીને થાકી ગયેલા બાળક વડે પાણી પીવા માટે ઘરે જવાયું... (૨) વીર પૂનયિત્વા તુષ્ટામ્યાં નાનામ્યાં નન: પૃષ્ટ: । વીર પ્રભુની પૂજા કરીને ખુશ થયેલી બે બાલિકા વડે પિતાને પુછાયું.
૧૧૬
