________________
ક્યારેક સમાસને અંતે વન પણ લાગે છે... નાસ્તિ ૩૫ર્થ સ્પિન તઅનર્થમ્ (વેવન) અર્થ-કારણ વિનાનું વચન... વિ....
કેટલાંક નન્ બવી. સમાસ : " (૧) ૩ છાત્રે (પdશાસ્તે) . વિદ્યાર્થી વિનાની બે પાઠશાળા. (૨) (પૂમિક) ઘાસ વિનાની પૃથ્વી. (૩) મન (મિત્રાળ) | બાળક વિનાના મિત્રો. (૪) કતીરા (નવી) | કાંઠા વિનાની નદી. (૫) પળે (વૃક્ષ) પાંદડા વિનાના બે ઝાડ. | (૬). ૩-પુણે (77) | ફૂલો વિનાની બે વેલડી. . . (૭) રવ (કાશ) સૂર્ય વિનાનાં આકાશને વિષે. પ્ર. સદ્ બ.વી. સમાસ ક્યારે થાય ? વિગ્રહ કેવી રીતે થાય ? જ. “સાથે” એવો અર્થ જણાવનાર સહ અવ્યય પૂર્વપદમાં હોય તૃતીયાત્ત
નામ ઉત્તરપદમાં હોય.. આખો સમાસ કોઈનું વિશેષણ બનતો હોય ત્યારે આ સમાસ થાય છે. સમાસ કરતી વેળાએ સદ નો સ પણ થાય છે. બધા બ.વી. સમાસનાં વિગ્રહ કરતાં આ સહ. બ.વી. સમાસનાં વિગ્રહમાં થોડો ફરક છે. અહીં સદ અવ્યય + તૃતીયાન નામ + સમાસનાં વિશેષ્ય પ્રમાણેનાં વચનને અનુસરતું વૃત્ ધાતુ (ગ. ૧. આ.પ.) નું વર્તમાન કાળનું ત્રીપુ. નું રૂપ... + યત્તત્ સર્વનામનું વિશેષ્ય પ્રમાણે લિંગ-વચનને અનુસરતું પ્રથમાનું રૂપ... (અહીં યર્ સર્વનામનું ૨ થી ૭ વિભક્તિનું રૂપ નહીં આવે.)
આ રીતે વિગ્રહ થાય.. દા.ત. સહ ધન વર્તત ઃ ધનઃ (નર:) ધનવાળો માણસ.. સ૮ બ.વી. સમાસનો અર્થ ઉત્તરપદમાં રહેલ શબ્દથી બતાવાતી વસ્તુ કે વ્યક્તિવાળો એવો અર્થ થાય છે. ઉત્તરપદમાં 1 કારાન્ત શબ્દ હોય અને સમાસનું વિશેષ્ય સ્ત્રીલિંગ હોય તો આખો સમાસ સ્ત્રીલિંગ થાય અને મા (૫) લાગીને માતા જેવા રૂપો થાય છે.
૧૬૮
