Chandrayash Sanskrit Prashnottarmala

Author(s): Ramyarenu
Publisher: Nesada S M Jain Sangh

Page 170

દા.ત. ઘણા ફૂલોવાળી માળા - વહૂનિ પુષ્કળિ યસ્યાં સા બહુપુષ્પા (માતા)... ઘણા ફૂલો છે, જેમાં એવી માળા... અહીં જેમાં' એ સપ્તમી વિભક્તિનો અર્થ હોવાથી અને વિશેષ્ય-સ્ત્રીલિંગ એ.વ. હોવાથી યદ્ સર્વનામનું સ્ત્રીલિંગ સપ્તમી એ.વ. નું રૂપ (યસ્યાં) મૂક્યું છે... અને તદ્ સર્વનામનું સ્ત્રીલિંગ પ્રથમા એ.વ. નું રૂપ (સા) મૂક્યું છે. આ રીતે અર્થને અનુસારે ય ્ ને ૨ થી ૭ વિભક્તિ અને તદ્ ને પ્રથમા વિભક્તિ લગાડીને રૂપ મૂકાય છે. એજ રીતે – ભણતા વિદ્યાર્થીઓવાળી બે પાઠશાળા માન્ત: છાત્રા: થયો: ते મળછાત્રે (પાશાને)। (૩) જાપ કરતાં માણસોવાળી (રાત્રિઓ)... નપન્તો નના: યાસુ તા: નપત્નના: (રાત્રય:) | (૧) બળતાં વૃક્ષોવાળું (વન) હન્તો વૃક્ષા: સ્મિન્ત-દહૃક્ષમ્ (વનમ્)। (૨) દોડતાં હરણોવાળા (બે બગીચા...) ધાવન્તો મૂળા: થયોસ્તે-ધાવįો (૩દ્યાને) (૩) નમતાં માણસોવાળા (નગરો...) નમન્તો નરા: યેવુ તાનિ નમનરાળિ (નાર) | (૧) બોલતાં બાળકોવાળું (ગામ...) વવન્તો ડિમ્બા: સ્મિન્ સ वदड्डिम्भः (ગ્રામ:)। (૨) ઉછળતાં પાણીવાળા (બે દરિયા...) ઉચ્છલમ્ નતં યયોો - ૩જીતનતૌ (સમુદ્રૌ)। (૩) ઉગેલાં કમળોવાળા (તળાવો) - ૩ાતાનિ अम्बुजानि येषु ते •उद्गताम्बुजा : (कासाराः) ।
-
જે રીતે યદ્ સર્વનામનાં સપ્તમીનો અર્થ બતાવતાં ત્રણે લિંગનાં ઉદાહરણ બતાવ્યા તે જ રીતે ય ્ સર્વનામનો ૨-૩-૪-૫-૬ વિભક્તિમાં વાપરીને પણ ઉદાહરણ બતાવી શકાય...
(૧) વવાયેલું છે બીજ જેનું એવો વડલો ૩પ્તીન: (વટ:)
-
-
उप्तं बीजं यस्य सः
(૨) ઉદાર હૃદયવાળા બે મુનિ-વાર હૃવયં યયોસ્તૌ - વાદ્દવ્યૌ (મુની) ।
(૩) વ્હાલા છે પુસ્તકો જેઓને એવા વિદ્યાર્થીઓ
प्रियाणि पुस्तकानि
येषां ते પ્રિયપુસ્તા: (છાત્રા:) |
(૧) માંગેલું છે ધન જેનું એવો મિત્ર
याचितम् अर्थम् यस्य तद्
યાન્વિતાર્થમ્ (મિત્રમ્) |
(૨) સુંદર છે રંગ જેનો એવા બે ફૂલ-મનોહર વર્ષાં યયોસ્તે – મનોહરવર્ષે (પુષ્લે) ।
૧૫૯