Chandra Pragnaptisutram

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 665

काशिकाका०प्रा १८सू. ३मन्दर लोकान्त पर्वतात्चन्द्रस्य परिवारंज्योतिश्चकचारम् ६३७ देवस्स अट्ठासी गहा परिवारो पण्णत्तो, अट्ठावीसं णक्खत्ता परिवारो पण्णत्तो, गाहा "छावद्विसहस्साईं, णवचेव सयाई, पंचुत्तराई पंचसयराई एगससी परिवारो, तारा गण कोडि कोडी |१| परिवारो पण्णत्तो ॥ ३॥
छाया -- तावत् एकैकस्य खलु चन्द्रस्य देवस्य कियन्तो ग्रहाः परिवारः प्रज्ञप्तः ? कियन्ति नक्षत्राणि परिवारः प्रज्ञप्तः ? कियन्त्यस्ताराः परिवारः प्रज्ञप्तः ? । तावत् एकैकस्य खलु चन्द्रस्य देवस्य अष्टाशीतिर्ग्रहाः परिवारः प्रज्ञप्तः, अष्टाविंशतिर्नक्षत्राणि परिचारः प्रज्ञप्तः, गाथा-पट् पष्टिः सहस्राणि नव चैव शतानि पञ्चोत्तराणि (६६९०५) । एकशशि परिवारः, तारा गण कोटिकोटिनाम् ||१|| परिवारः प्रज्ञप्त ॥ सू० ३||
व्याख्या- 'ता एगमेगस्स णं' इत्यादि चन्द्रपरिवार प्रतिपादकं सूत्रं सुगम मिति न व्याख्यायते, नवरं चन्द्रस्य तारापरिवारपरिमाणं - पश्चोत्तर नवशताधिकपट्षष्टि सहस्रकोटीकोटी संख्यक मिति ॥ सू० ३ ॥
अथ मन्दरपर्वतात् ज्योनिश्चक्रस्यान्तरमाह - ता 'मंदरस्य णं' इत्यादि,
मूलम् - ता मंदरस्स णं पव्वयस्स केवइयं अवाहाए जोइसे चारं चरइ ? ता एक्कारस एक्कवीसाई जोयणसयाई अवाहाए जोइसे चारं चरइ । ता लोयंताओ णं केवइयं अवाहाए जोइसे पण्णत्ते ? ता एक्कारस एक्कादपई जोयणस्याद् - अवाहाए जोइसे पण्णत्ते ॥ सू० ४ ॥
छाया -- तावत् मन्दरस्य खलु पर्वतस्य कियत्या अवाधया ज्यौतिपं चारं चरति ? तावत् एकादश एकविंशानि योजनशतानि अवाधया ज्यौतिषं चारं चरति । तावत् लोकान्तात् खलु कियत्या अवाधया ज्यौतिपं प्रज्ञप्तम् ? तावत् एकादश एकादशानि योजनशतानि भवाध्या ज्यौतिषं प्रज्ञप्तम् ॥० ||४||
व्याख्या – 'ता मंदरस्त णं' इत्यादि मन्दरपर्वतविषयक ज्यौतिश्चक्रान्तरसूत्रमपि सुगममेव, नवर ं ज्योतिश्चक्रं मेराः सर्व नः सर्वदिक्षु एकविंशत्यधिकानि एकादश योजनशतानि मुक्त्वा तदनन्तर चक्रवालतया ज्योतिश्चकं चारं चरति । अथ लोकान्तात्तदेव प्रदर्श्यते 'ता लोयंताओ' इत्यादि 'ता' तावत् 'लोयंताओ' लोकान्तात् अर्वाक् लोकान्तात्पूर्वं मित्यर्थः इत्यादि प्रश्नसूत्र - सुगमम् । भगवानाह 'ता एकारस' इत्यादि, 'ता' तावत् 'एक्कारस एक्का - राई जोयणसयाई' एकादश एकादशानि योजनशतानि एकादशाधिकानि एकादश योजनशतानि (११११) योजनानां- 'अवाहाए' अबाधया - लोकान्तात्पूर्वमन्तरेण - लोकान्तभागात् लोकाभिमुख एकादशाधिकैकादशशतयोजनानि आगत्यात्रान्तरे ' जोइसे' ज्योतिषं ज्योतिश्चक्रं 'पण्णत्ते'प्रज्ञप्त भगवतेति । सू० ॥ ४ ॥
अथाग्रे 'जीवाभिगमस्यातिदेशमाह - ' एवं जहा जोवाभिगमे' इत्यादि ।