________________ श्री चक्षुरप्राप्यकारितावादः इत्थं च प्राप्यकारित्वमिति चेन्नात्र यन्मता। अनुषक्तावयविका देशापेक्षैव योग्यता // 33 // શ્લોકાર્થ : “નનુથી શંકા કરે છે. ચક્ષુ દેશાવચ્છેદેન સંયોગ કરે છે. તદેશાવચ્છેદન જ આલોકસંયોગ દ્રવ્યચાક્ષુષને કરે છે = દ્રવ્યવૃત્તિલૌકિકવિષય–સંબંધાવચ્છિન્ન-ચાક્ષુષત્વાવચ્છિન્નજન્યતાનિરૂપિત-જનકતાનો આશ્રય બને છે, આ રીતે = ચક્ષુસંયોગાવચ્છેદકા-વચ્છિન્નઆલોકસંયોગની, દ્રવ્યચાક્ષુષ પ્રત્યે કારણતા સિદ્ધ થાય છે. એ રીતે સન્નિકૃષ્ટગ્રાહિત રૂ૫ પ્રાપ્યકારિત્વ ચક્ષુમાં પ્રાપ્ત થશે. ઇતિ ચેત્ ન = આ રીતે પ્રાપ્યકારિત્વ સિદ્ધ કરવું યોગ્ય નથી. કેમ કે અવયવી સંબંધી યોગ્યતા = અવયવી જ્ઞાનાવરણના ક્ષયોપશમરૂપ યોગ્યતા, દેશની = અવયવની અપેક્ષાવાળી = અભિમુખ એવા અવયવી સાથે અવિષ્યભૂત એવા આલોક સંયોગવિશિષ્ટ અવયવની અપેક્ષાવાળી, મનાયી છે. આશય છે કે આલોક સંયોગ ક્ષયોપશમનો ઉદ્બોધક છે. એ જો અભિમુખ અવિષ્યભૂત અવયવાવચ્છેદેન હોય તો જ ક્ષયોપશમનો ઉદ્દબોધક બની શકે છે. તેથી ચક્ષુને પ્રાપ્યકારિ માનવાની આવશ્યકતા રહેતી નથી. 46. यद्देशावच्छिन्नसंयोगम् / 47. देशिज्ञानसमर्थनार्थमेतद् विशेषणं योग्यतायाः। શ્લોક-૩૪ : અવતરણિકા : દેશાપેક્ષ યોગ્યતાને નહિ માનીને ચક્ષુની પ્રાપ્યકારિતાના આગ્રહરૂપ વિપક્ષનો બાધ કરતા કહે છે. देश-देशिषु सम्बन्धभेदकल्पनकष्टतः / मोचयेत् त्वामिहान्यः को विना स्याद्वादबान्धवम् // 34 // શ્લોકાર્ધ : આ વિષયમાં અવયવ અને અવયવીના સંબંધના ભેદની કલ્પનાનાં કષ્ટથી = કારણ અકારણ સંયોગ અને તજ્જન્ય કાર્ય-અનાર્યના સંયોગરૂપ સંબંધના ભેદની કલ્પનાનાં કષ્ટથી સ્યાદ્વાદરૂપી બાન્ધવ વિના બીજો કોણ તને છોડાવે ? અર્થાત કોઈ છોડાવનાર નથી. કેમકે સ્યાદ્વાદાદિમાં અવયવ કથંચિત્ અવયવી સાથે અવિષ્યભૂત હોવાથી સંબંધ ભેદની કલ્પના કરવાની આવશ્યકતા નથી.
