Chakshurprapyakaritawad

Author(s): Punyapalsuri
Publisher: Parshwabhyuday Prakashan

Page 261

विभाग-१० 235 विभाग-१० // विवरण प्रमेयसंग्रहः // यत्तु तान्यप्राप्यकारीणीति सुगताः कल्पयन्ति / तदयुक्तम् / तत्र किं चक्षुःश्रोत्रयोरेवाप्राप्यकारित्वम् उतेतरेषामपि / न तावदितरेषाम् / दूरत एव स्पर्शरसगन्धोपलब्धिप्रसङ्गात् / नापि . . प्रथमः / विमते चक्षुःश्रोत्रे प्राप्यकारिणी बाह्येन्द्रियत्वाद् घ्राणादिवत् / तेजसस्त्वतिदूरशीघ्रगमनदर्शनादुन्मीलनमात्रे चक्षुषो ध्रुवादिप्राप्तिरविरुद्धा / // सिद्धान्तबिन्दुः॥ शब्दस्पर्शरूपरसगन्धग्राहकाणि श्रोत्रत्वक्चक्षूरसनघ्राणाख्यानि पञ्च ज्ञानेन्द्रियाणि / त्वक्चक्षुषी स्वग्राह्यगुणाश्रयं द्रव्यमपि गृह्णीतः / श्रोत्रमपि चक्षुर्वद् गत्वा शब्दग्राहकम् / // बिन्दुप्रपातव्याख्या // त्वक्चक्षुषी इति / श्रोत्रजिह्वाघ्राणाख्यानि त्रीणीन्द्रियाणि तत्तद्गुणमात्रं गृह्णन्ति / त्वगिन्द्रियं तु स्पर्शं तदाश्रयं च गृह्णाति / तथा चक्षू रूपं तदाश्रयं च गृह्णाति / ननु प्रत्यक्षज्ञाने विषयेन्द्रियसन्निकर्षांपेक्ष्यते / तथा च दुरस्थपर्वतादेः कथं चक्षुषा ज्ञानमिति चेदुच्यते / चक्षुरिन्द्रियं स्वयं लम्बीभवत्पर्वत समीपं गत्वा पर्वतं व्याप्नोति किरणद्वारा वा /