________________ 24 : श्री चक्षुरप्राप्यकारितावादः શ્લોકાર્થ : જે કારણથી તે બંને = અનુગ્રહ અને ઉપઘાત શરીરથી અવચ્છેદ્ય છે = શરીરાવચ્છિન્ન આત્મામાં થાય છે. ઇન્દ્રિયથી અવચ્છેદ્ય નથી તે કારણથી વિષયસ્થળમાં નેત્રાવચ્છિન્ન અનુગ્રહ ઉપઘાતની આપત્તિ આવશે નહિ. આશય એ છે કે, વિષયમાં નેત્રોનો સંયોગ હોવા છતાં સુખ દુઃખનું અવચ્છેદક શરીર હાજર ન હોવાથી નેત્રને પ્રાપ્યકારી માનવાથી અનુગ્રહ ઉપઘાતની આપત્તિ આવશે એવું કેવી રીતે કહી શકાય? 75. अनुग्रहोपघातौ / 76. नेत्रावच्छिन्नानुग्रहोपघातापत्तिः। अर्थप्राप्तिनिमित्तौ च तावधिष्ठानसङ्गतौ / सूक्ष्मेन्द्रियाश्रयौ नैव पुष्टिहान्यादिलक्षणौ // 54 // શ્લોકાર્થ H 54 અને અધિષ્ઠાન સંગત = ગોલક સંબદ્ધ એવા અર્થપ્રાપ્તિના કારણે થયેલાં પુષ્ટિ હાનિઆદિરૂપ અનુગ્રહ અને ઉપઘાત સૂક્ષ્મન્દ્રિયના આશ્રયવાળા નથી. આશય એ છે કે ઇન્દ્રિય સૂક્ષ્મ હોવાથી અનુગ્રહ અને ઉપઘાત સૂક્સેન્દ્રિયના આશ્રયવાળા નથી. પરંતુ બહાર રહેલી સ્કુલ ઇન્દ્રિયમાં જ થાય છે. શ્લોક : પપ-પ૬ : અવતરણિકા : હવે ઉપાધ્યાયજી મહારાજા સમાધાન કરવા માટે પ્રતિજ્ઞા કરે છે. * अत्र ब्रूमोऽनयोर्हेतुरिन्द्रियप्राप्तिरेव हि। शरीरेणानवच्छिन्ने कार्ये तु तदकारणम् // 55 // उक्तापत्तिस्ततो युक्ता सौक्ष्येऽपि च विरोधिनाम् / नादृष्टमौषधादीनां सामर्थ्यं तद् विभेदने // 56 // શ્લોકાર્થ ? આ શંકા થયે છતે અમે જવાબ આપીએ છીએ કે આ બંનેનો અર્થાત સુખદુઃખાત્મક અનુગ્રહ ઉપઘાતનો હેતુ ઇન્દ્રિય પ્રાપ્તિ જ છે. કેમ કે શરીર અનવચ્છિન્ન એવા સુખદુઃખાદિ કાર્ય પ્રત્યે શરીર કારણ બની શકતું નથી. તેથી શરીરાનવચ્છેદ્ય અનુગ્રહ ઉપઘાત માનવા પડશે એવા તાત્પર્યવાળી ઉક્ત આપત્તિ યોગ્ય છે = અમારો તર્ક અદુષ્ટ છે. અને પુષ્ટિ-હાનિ આદિ રૂપ અનુગ્રહ ઉપઘાત સ્વીકારવામાં ઇન્દ્રિયોનું સૌમ્ય
