Chakshurprapyakaritawad

Author(s): Punyapalsuri
Publisher: Parshwabhyuday Prakashan

Page 246

220 सन्दर्भग्रन्थाः प्राप्यग्रहणपक्षेऽपि सान्तराऽग्रहणं किल / अधिष्ठानाऽधिकश्चार्थो न गृह्येत त्वगादिवत् // 41 // व्यापारमात्रवाचित्वादविरुद्धं तदत्र नः' / यदि वाऽर्थार्जवस्थानं संप्रयोगोऽत्र वर्ण्यते // 42 // योग्यतालक्षणो वाच्यः संयोगः कार्यलक्षितः / सांख्यादीन् वा विनिर्जित्य प्राप्तपक्षोऽत्र दूष्यताम् // 43 // तयोश्च प्राप्यकारित्वमिन्द्रियत्वात् त्वगादिवत् / के चित्तयोः शरीराच्च बहिर्वृत्ति प्रचक्षते // 44 // चिकित्सादिप्रयोगश्च यो ऽधिष्ठाने प्रयुज्यते / सोऽपि तस्यैव संस्कार आधेयस्योपकारकः // 45 // तद्देशश्चापि संस्कारः सर्वव्याप्त्यर्थ उच्यते / चक्षुराद्युपकारश्च पादादावपि दृश्यते // 46 // तस्मान्नैकान्ततः शक्यं संस्कारात्तत्र वर्तनम् / 'बहिर्वृत्तिस्तयोश्चेष्टा पृथ्वग्रा सन्तताऽपि च // 47 // अधिष्ठानाधिकं तेन गृह्यते यत्र यादृशम् / पार्थवं वृत्ति भागे स्याद्' दूरे ऽपि ग्रहणं तथा // 48 // दीपप्रभा यथा तस्मिन् विनश्यति विनश्यति / तथा बहिर्गताऽप्येषा मूलच्छेदा द्विनश्यति // 49 // अधिष्ठानपिधाने तु सत्यप्युच्छिन्नयत्नया / तयाऽर्थो ऽनुपनीतत्वादात्मना नाऽनुभूयते // 50 // विच्छिन्न इति बुद्धिः स्यादधिष्ठानमपेक्ष्य च / शब्देत्वाधिक्यविच्छेदौ भ्रान्त्यैवोक्तावसंभवात् // 51 // . यदपि बौद्धैः प्राप्तिवचनं संप्रयोगशब्दं मत्वा श्रोत्रचक्षुषोरप्राप्यकारित्वादव्यापकं लक्षणं, प्राप्यकारित्वे हि तयोर्यदिदं सान्तरग्रहणं दूरे शब्दो दूरेऽर्थ इति, तन्न स्यात् प्राप्तौ दूरत्वाऽसंभवात्, न चात्मापेक्षयादूरत्वं, तस्य विभुत्वेनाऽभ्युपगमात्, तथा ऽधिष्ठानाऽधिकपरिमाणानां महीमहीधरादीनां ग्रहणं न स्यात्, न ह्यल्पेन महतां प्राप्तिः संभवतीत्युक्तं सान्तरग्रहणं न स्यात्, प्राप्तौ स्थानाधिकस्य वेति, तथा निरन्तरग्रहणं न स्यादित्युक्तं, तदपि व्यापारमात्रवाचित्वात्संप्रयोगशब्दस्य प्राप्तिवचनत्वा