________________
પહેલુ* ]
પીઠબન્ય
વિયાહપત્તિ નામના પાંચમા અંગમાંના ૨૦મા સયમ ( શતક )ના આઠમા ઉદ્દેસ( ઉદ્દેશક )માં અર્થાત્ આના ૬૭૭મા સુત્તમાં ‘કાલિયસુય 'ના પ્રયાગ કરાયા છે. આ ઉપરથી આ સંજ્ઞાએની પ્રાચીનતા સમજી શકાય છે. કાલગ્રહણુ ઇત્યાદિ વિધિપૂર્વક જે ભાય તે કાલિય સુય ’ છે. એ રીતે વિચારતાં આયાર વગેરે અગિ
યાર અંગે કાલિય સુય ' ગણાય છે.
.
C
*
6
કાલિક શ્રુત અને ઉત્કાલિક શ્રુત-દિવસના તેમજ રાતના ચાર ચાર ભાગ કહપીએ તો એ પ્રત્યેક ભાગ · પૌરુષી ’ કહેવાય છે. જે શ્રુત ( શાસ્ત્ર ) દિવસની પહેલી તેમજ ચેાથી ( છેલ્લી ) પારુષીમાં તેમજ રાતની પણુ એ એ પૈરુષીમાં એમ આ ચાર જ પારુષીમાં ભણાય તે
.
*
કાલિય સુય ' ( કાલિક શ્રુત ) કહેવાય છે, જ્યારે જે શ્રુત કાળવેલા છેડીને બાકીના ગમે તે સમયમાં ભણાય તે • ઉક્કાલિય સુય ' ( ઉદ્કાલિક શ્રુત ) કહેવાય છે. ‘ કાળવેલા ' એટલે સૂર્યોદય, મધ્યાહ્ન, સૂર્યાસ્ત અને મધ્ય રાત્રિ એ ચારેની પહેલાની એકેક ધડી (ચેાવીસ મિનિટ) અને એ ચારેની પ્રારંભની એકેક ઘડી. આમ એકદર આ ઘડી છેડીને બાકીના સમયમાં ઉત્કાલિક શ્રુત ભણી શકાય.
તત્ત્વાર્થાધિ ઉપર દિગમ્બર્ આચાય અકલ કે તત્ત્વાર્થરાજવાર્તિક નામની જે સ્વેપન્ન વૃત્તિથી વિભૂષિત ટીકા રચી છે તેમાં કહ્યું છે કે સ્વાધ્યાયકાળમાં નિયત કાળવાળુ –સમયવાળું શ્રુત તે કાલિક' છે, જ્યારે અનિયત કાળવાળું તે ‘ ઉત્કાલિક ' છે. આમ દિગમ્બરેએ પણ આ પ્રાચીન સત્તા વાપરી છે.
*
"
કાલિય સુયના ત્રણ અર્થે‘ કાલિય સુય ’ના ત્રણ અથ થાય છે. દસવેયાલિય નામના આગમની ચુણ્ણિ( પત્ર ૨)માં કાલિય સુયને અ ચરણકરણાનુયાગ ’ કરાયા છે. નદીની સુણ્ડિ( પત્ર ૪૭ )માં આયાર દાદિ ‘ કાલિય સુય ’ છે એમ કહ્યું છે એટલે જે શાસ્ત્ર ભણુતી વેળા કાળ અર્થાત્ સમયને ખ્યાલમાં રાખવા પડે તે ‘ કાલિય સુય ’ એ એને ખીજો અ છે. આ બીજા અર્થ અનુસાર વિયાહપણુત્તિ( સુ. ૬૭૭ )ની
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
