Agam Suttani Satikam Part 28 Uttaradhyayanaani

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 312

अध्ययनं - १२, [ नि. ३२७]
मू. ( ३८६ ) आसीविसो उग्गतवो महेसी, घोरव्वओ, घोरपरक्कमो य । अगनिं व पक्खंद पयंगसेना, जे भिक्खुं भत्तकाले वहेह ॥
३०९
वृ. आस्यो - दंष्ट्रास्तासु विषमस्येत्यासीविषः - आसीविबलब्धिमान्, शापानुग्रहसमर्थ इत्यर्थः, यद्वा आसीविष इव आसीविषः, यथा हि तमत्यन्तमवजानानो मृत्युमेवाप्नोति, एवमेनमपि मुनिमवमन्यमानानामवश्यं भावि मरणमित्याशयः, कुतः पुनरयमेवंविधो ?, यतः - उग्रतपाः प्राग्वत्, 'महेसि' त्ति महान् - बृहन् शेषस्वर्गाद्यपेक्षया मोक्षस्तमिच्छति-अभिलषतीति महदेषी महर्षिर्वा, घोरव्रतो घोरपराक्रमश्च पूर्ववत, यतश्चैवमत: 'अगणिव 'त्ति अग्नि- ज्वलनं, वाशब्द इवार्थो भिन्नक्रमश्च, तत: 'पक्खंद' त्ति प्रस्तकन्दथेव - आक्रामथेव, केव ? - 'पतंगसेन 'त्ति उपमार्थस्य गम्यमानत्वात्पतङ्गानां - शलभानां सेनेव सेना - महती सन्ततिः पतङ्गसेना तद्वत्, यथा हि असौ तत्र निपतन्त्याशु घातमाप्नोत्येवं भवन्तोऽपीति भावः, ये यूयमनुकम्पितं भिक्षं भिक्षुकं 'भक्तकाले' भोजनसमये, तत्र दीनादेरवश्यं देयमिति शिष्टसमयो यूयं तु न केवलं न यच्छत किन्तु तत्रापि 'वधह' त्ति विध्यथ-ताडयथ, अयमाशयो- यतोऽयमासीविषादिविशेषणान्वितोमुनिरतो गिरिनखखननादिप्रायमेव यदेनं भक्तकालेऽपि भक्तार्थिनमित्थं विध्यथ । मू. ( ३८७ ) सीसेण एयं सरणं उवेह, समागया सव्वजनेन तुम्हे ।
जइ इच्छह जीवियं वा धनं वा, लोगंपि एसो कुविओ डहिज्जा ॥ वृ.अथ स्वकृत्योपदेशमाह- 'शीर्षेण' शिरसा 'एनं' मुनिं ' शरणार्थं ' रक्षणार्थमाश्रयमुपेतअभ्युपगच्छत, किमुक्तं भवति ? - शिरः प्रणामपूर्व्वकमयमेवास्माकं शरणमिति प्रपद्यध्वं, ‘समागताः' सम्मिलिताः 'सर्व्वजनेन' समस्तलोकेन, सहार्थे तृतीया, 'यूयं' भवन्तो, यदीच्छतअभिलषत 'जीवितं' प्राणधारणात्मकं धनं वा द्रव्यं, न तस्मिन् कुपिते जीवितव्यादिरक्षाक्षममन्यच्छरणमस्ति, किमित्येवमत आह-'लोकमपि' भुवनमप्येष कुपितः क्रुद्धो 'दहेद्' भस्मात्कृर्यात्, तथा च वाचकः
"कल्पान्तोग्रानलवत्प्रज्वलनं तेजसैकतस्तेषाम् ॥"
"न तत् दूरं यदश्वेषु, यवाग्नौ यच्च मारुते । विषे च रुधिरप्राप्ते, साधौ च कृतनिश्चये ॥ "
इति सूत्रत्रयार्थः ॥ सम्प्रति तत्पतिस्तान् यादृशान् ददर्श दृष्ट्वा च यदचेष्टत तदाहमू. ( ३८८ ) अवहेडियपिट्ठिसउत्तमंगे, पसारियाबाहुअकम्मचिट्टे । निब्भेरियच्छे रुहिरं वमंते, उड्डूंमुहे निग्गयजीहनित्ते ।।
वृ. ‘अवे'त्यधो ‘हेडिय'त्ति हेठितानि - बाधितानि, किमुक्तं भवति ? - अधोनामितानि, पठन्ति च ' आवडिए 'त्ति तत्र सूत्रत्वादवको टितानि - अधस्तादामोटितानि 'पट्ठि' त्ति पृष्ठं यावत् तदभिमुखं वा सन्ति-शोभनान्युत्माङ्गानी येषां ते अवहेठितपृष्ठसदेत्तमाङ्गः अवकोटितपृष्ठसदुत्तमाङ्गो वा, प्राग्वन्मध्यपदलोपी समसास्तान्, 'पसारियाबाहुअकम्मचिट्ठ' त्ति प्रसारिताविरलीकृता बाहवो - भुजा यैर्येषां वा ते तथा ततस्ते च ते अकर्मचेष्टाश्च-अविद्यमानकर्म्महेतुव्यापारतया प्रसारितबाह्यकर्म्मचेष्टास्तान्, यद्वा क्रियन्त इति कर्म्मारणि- अग्नौ समित्प्रक्षेप
तथा लौकिका अप्याहु: