Agam Suttani Satikam Part 28 Uttaradhyayanaani

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 370

अध्ययनं - १६, [ नि. ३८५ ]
सर्वकालं, मू. (५३०)
कदाचित्कारणतोऽतिमात्रस्याप्याहारस्यादुष्टत्वात् ॥
विभूसं परिवज्जिज्जा, सरीरपरिमंडणं । बंभचेररओ भिक्खू, सिंगारत्थं न धारए ।
वृ. 'विभूषाम्' उपकरणगता भुत्कृष्टवस्त्राद्यात्मिकां 'परिवर्जयेत्' परिहरेत् 'शरीरपरिमण्डनं' केशश्मश्रुसमारचनादि ब्रह्मचर्यरतो भिक्षुः 'शृङ्गारार्थे' विलासार्थं 'न धारयेत्' न स्थापयेत् न कुर्यादितियावत् ॥
मू. (५३१ )
सद्दे रूवे य गंधे य, रसे फाले तहेव य । पंचविहे कामगुणे, निच्चसो परिवज्जए ॥
वृ. 'सदे' सूत्रं स्पष्टमेव, नवरं कामः - इच्छामदनरूपस्तस्य द्विविधस्यापि गुणाः - साधनभूता उपकारका इतियावत्, उक्तं हि - 'गुणः साधनमुपकारकं' कामगुणास्तानेवंविधान् शब्दादीनिति सूत्रदशकार्थः ॥
सम्प्रति यत्प्राक् प्रत्येकमुक्तं शङ्का वा स्यादित्यादि तदृष्टान्ततः स्पष्टयितुमाहमू. (५३२ ) आलओ थीजणाइन्नो, थीकहा य मनोरमा । संथवो चेव नारीणं, तासि इंदियदरिसणं ॥ कुइयं रुइयं गीयं, हसियं भुत्तासियाणि य । पनीयं भत्तपानं च, अइमायं पानभोयणं । गत भूसणमिट्टं च, कामभोगा य दुज्जया । नरस्सऽ तगवेसिस्सा, विसं तालउडं जहा ॥
मू. (५३३ )
मू. ( ५३४ )
वृ. नवरं 'संस्तव:' परिचयः, स चेहाप्येकासनभोगेनेति प्रक्रमः, कूजितादीनि हसितपर्यन्तानि कुड्यन्तराद्यवस्थितिनिषेधोपलक्षणानि, भुक्तासितानि च स्मृतानीति शेषः, तत्र भुक्तानि - भोगरूपाणि आसितानि - स्त्र्यादिभिरेव सहावस्थितानि, हास्याद्युपलक्षणं चैतत्, गात्रभूषणमिष्टं चेति, चशब्दोऽपिशब्दार्थः, तत इष्टमप्यास्तां विहितं, तथा काम्यन्त इति कामाः भुज्यन्त इति भोगाः विशेषणसमासस्ते चेष्टाः शब्दादयः, नरस्योपलक्षणत्वात्स्त्र्यादेश्च आत्मगवेषिणः ‘विषं' गरल: ‘तालपुटं' सद्योघाति यत्रौष्ठपुटयन्तर्वर्त्तिनि तालमात्रकालविलम्बतो मृत्युरुपजायते, 'यथे' त्यौषभ्ये, ततोऽयमर्थः - यथैतद्विपाकदारुणं तथा स्त्रीजनाकीर्णालयाद्यपि, शङ्कादिकरणत: संयमात्मकभावजीवितस्येतरस्य च नाशहेतुत्वादिति सूत्रत्रयार्थः ॥
सम्प्रति निगमयितुमाहमू. (५३५)
३६७
दुज्जए कामभोगे य, निच्चसो परिवज्जए । संकाठाणाणि सव्वाणि, वज्जिज्जा पणिहाणवं ॥
वृ. दुःखेन जीयन्त इति दुर्जयास्तान्, 'कामभोगान्' उक्तरूपान् 'निच्चसो' त्ति नित्यं 'परिवर्जयेत्' सर्वप्रकारं त्यजेत् 'शङ्कास्थानानि च' अनन्तरोक्तानि पूर्वत्र चस्य भिन्नक्रमत्वात् 'सर्वाणि' दशापि वर्जयेद्, अन्यथा आज्ञाऽनवस्थामिथ्यात्वविराधनादोषसम्भवः 'प्रणिधानवान्' एकाग्रमनाः। एतद्वर्जकश्च किं कुर्यादित्याह
मू. (५३६ )
धम्मारामे चरे भिक्खू, धिइमं धम्मसारही ।