Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 31

૪૮
૧-I-૪૬ થી ૮૫
૪૩ ભુર ૬૬) એરંડ, કુરવિંદ, કરજ, મુક, વિભંગુ, મધુરતૃણ, છુટ્ય, સિપ્રિય, સંકલીતૃણ, [eo] આવા પ્રકારના અન્ય જે હોય તે બધાં આ વૃક્ષો કા.
તે વલય કેટલા ભેદે છે ? અનેક ભેદે છે. [૧] તાલ, તમાલ, તકલી, તોયલી, શાલી, સાકલાણ, સરલ, જાતિ, કેતકી, કદલી, ચર્મવૃક્ષ, [9 ભુજવૃક્ષ, હિંગુવૃક્ષ, લવંગવૃક્ષ, સોપારી, ખજૂરી, નાલિયેરી. [૩] આવા પ્રકારના અન્ય પણ વલયો.
હરિત કેટલા ભેદે છે ? અનેક ભેદે છે. [૩૪] અ ટક, વોડાણ, હરિતક, તંદુવેગ, વત્થલ, પોરગ, માર્જયા, બિલ્લી, પાલશ્ક. [9] દકપિપલી, દવી, સોન્થિય, સાય, મંડુક્કી, મૂલક, સરસવ, અંબિલ, સાકેત, જિયંતક. [૬] તુલસી, કૃણા, ઉરાલ, ફજિક, આર્જક, ભજનક, તારક, દમનક, મચક, શતપુષ્પ, ઇંદિવર. [9] આ સિવાયના તે પ્રકારના અન્ય પણ હતિ.
તે ઔષધિ કેટલા ભેદે છે? અનેક ભેદે છે - શાલી, વીહી, ઘઉં, જવ, જવજવ, કલાય, મસુરતલ, મગ, અડદ, વાલ, કળથી, આલિસંદ-ચોળા, મઠ, ચણા, અળસી, કસુંબો, કોદરા, કાંગ, રાલગ, વરું, કોસ, સણ, સરસવ, મૂળાના બીજ આવા પ્રકારની અન્ય પણ જે વનસ્પતિ ઔષધિ જાણવી.
જલરહ કેટલા ભેદે છે ? અનેક ભેદે છે - ઉદક, અવક, પનક, શેવાળ, કલંબુય, હઠ, કસેય, કચ્છ, ભાણી, ઉત્પલ, પદ્મ, કુમુદ, નલિન, સુભગ, સૌગંધિક, પુંડરીક, મહાપુંરીક, શતપત્ર, સહસ્ત્ર ત્ર, કલ્હાર, કોકનદ, અરવિંદ, તામસ, બિય, બિસમૃણાલ, પુષ્કર, રસ્થલજપુષ્કર, તે સિવાયના આવા પ્રકારના બીજા જરુહો પણ જાણવા. તે જલરુહ કહ્યા.
કુહણા કેટલા ભેદે છે ? અનેક ભેદે છે - આય, કાય, કુહણ, કુસક્ક, દqહલિયા, સફાય, સજ્ઝાય, છીંક, વંસી, નહિયા, કુરય. સિવાય તેના જેવા પ્રકારના કુટુણા જાણવા.
[૮] વૃક્ષોના વિવિધ સંસ્થાન, એકજીવિકા ધ્રો, કંધો પણ એક જીવા, તાડ-સરલ-નાલીકેરી એક જીવવાળા છે. [૩૯] જેમ સઘળાં સરસવો ચિકાશવાળા દ્રવ્યથી મિશ્રિત થયેલાની એક વર્તિા વાત કરી હોય તેવા પ્રત્યેક શરીરીના શરીરસમુદાયો હોય છે. અથવા [co] ઘણાં તલના સમુદાયવાળી તલપાપડી હોય તેમાં ઘણાં તલો વડે સંહત થાય તેમ પ્રત્યેક શરીરીની શરીર સંઘાત હોય છે. [૧] તે આ પ્રત્યેક શરીર ભાદર વનસ્પતિકાસિક કહ્યા.
• વિવેચન-૪૬ થી ૮૧ :
આ ગુચ્છા આદિ ભેદો પ્રાયઃ સ્વરૂપથી જ પ્રસિદ્ધ છે. કેટલાંક દેશ વિશેષથી જાણવા. અહીં વૃક્ષાદિ ભેદમાં જ્યાં એક નામ એકમાં ગ્રહણ કરી, ફરી તે જ નામ બીજ ભેદમાં જણાય, ત્યારે તેના સમાન નામની ભિન્ન જાતિય જાણવી અથવા અનેક જાતની હોય છે જેમકે નાળિયેરી એકાશ્ચિક છે, વલય પણ છે.
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકઅનુવાદ/૧ વિવિધ પ્રકારે આકૃતિ જેમની છે, તે નાનાવિધ સંસ્થાન. વૃક્ષાના ગ્રહણથી ગુચછ, ગુમાદિ પણ જાણવા. પાંદડા એક જીવ અધિઠિત જાણવા. સ્કંધ પણ એક જીવ અધિષ્ઠિત છે. •x-x- તાડ આદિ માફક ઉપલક્ષણથી બીજી વનસ્પતિઓનો પણ સ્કંધ આગમને અનુસરીને એક જીવાશ્રિત જાણવો. તે સિવાય અનેક વનસ્પતિઓના પ્રત્યેક ધોનો અનેક પ્રત્યેક શરીરી, અનેક જીવાશ્રિત હોય છે. • X - X - તેના અવસ્થાનનું સ્વરૂપ દષ્ટાંત વડે જણાવે છે - અહીં સરસવનું અને તલપાપડીનું દટાંત છે. • x • આ ઉપમા વડે પ્રત્યેક શરીરી જીવોના શરીર સંઘાત પૃચક્ર પૃચકુ સ્વ-સ્વ અવગાહનાવાળા હોય છે, તે બતાવ્યું - X - X - X - X -
• સૂઝ-૮૨ થી ૧૧૯ :
[૮] સાધારણ શરીર ભાદર વનસ્પતિકાયિકના કેટલા ભેદ છે ? તે અનેક ભેદે કહ્યા છે - [3] અવક, પનક, સેવાલ, રોહિણી, થિહુ, થિભંગ, અ#કણ, સિંકમાં, સિfટી, મુકુંઢી. [૪] & કુંડરિકા, જી lરવિદારિકા, કિg, હળદર, આદુ, આલુ, મૂા. [૮૫] કંબૂય, કક્કડ, મહુપીવલઇ, મધુશ્રુંગી, નીહા, સસુગંધા, છિvહા, બીજહા. [૬] પાઠા, મૃગવાતુંકી, મધુસ્સા, રાજવલ્લી, પા, માઢરી, દેતી, ચંડી, કિકી. [૮] માપણ, મુગપણ, જીવક, રસહ, રેણકા, કાકોલી, ક્ષીરકાકોલી, ભંગી, નહીં. [૮] કૃમિરાશિ, મોથ, લાંગલી, વજ, પેલુગ, કૃષ્ણ, પાઉલ, હઢ, હરતનુક, લોયાણી. [૮] કૃષણકંદ, વજકંદ, સૂરણકંદ, ખજૂર - આ અનંતકાચિક છે. [eo] તૃણમૂલ, કંદમૂલ, વસમૂલ સંખ્યાતા, અસંખ્યાતા કે અનંત જીવાત્મક જાણવા. [] શીંગોડાના ગુચ્છ અનેક જીવાત્મક જાણવો. પાંદડા એક એક જીવવાળા અને તેના ફળમાં બે જીવો છે.
જે મૂળને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય તે મૂલ અને તે સિવાયના તેના જેવા બીજ મૂલ અનંત જીવાત્મક જાણવા. [૩] જે કંદ ભાંગવાથી સરખો બંગ દેખાય છે અને તેના જેવા બીજા કંદો અનંત જીવાત્મક ગણવા. [૬૪] જે અંધ ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય, તે અંધ અને બીજ તેવા પ્રકારના છંધો અનંત જીવાત્મક જાણવા. [૫] જે વચાને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય તે વચા તથા તેના જેવી બીજી વયા અનંત જીવાત્મક જાણતી. [૬] જે શાખાને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય તે શાખા તથા તેના જેવી બીજી શાખા અનંત જીવાત્મક રણવી. [૯] જે પ્રવાલને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય તે પ્રવાલ તથા તેના જેવા બીજ પવાલો અનંત જીવાત્મક જાણવા. [૮] જે પાંદડું ભાંગવાણી સરખો ભંગ દેખાય તે પાંદડુ તથા તેના જેવા બીજા પાંદડા અનંત જીવાત્મક જણવા. [૯] જે પુરુષને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય તે પુરુષ અને તેના જેવા બીજ પુણો અનંત જીવાત્મક જાણવા. [૧oo] જે ફળને ભાંગવાથી સરખો ભંગ દેખાય, તે ફળ અને બીજા તેના જેવા ફળો અનંત જીવાત્મક જાણવાં. [૧૧]