Book Title: Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
૧૪૪
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકાનુવાદ/૧ ચુક્તાનંત પરિણામવાળા છે. નોભવસિદ્ધિકનો ભવસિદ્ધિકો અનંતગણો છે કેમકે તે સિદ્ધો છે. •x• તેથી ભવસિદ્ધિક અતિ ભવ્ય અનંતગણો છે. ભવ્યો નિગોદના અનંતભાગ છે
છે પદ-૩, દ્વાર-૨૧, “અસ્તિકાય છે.
-૧૫ થી ૨૦,૨૭૭ થી ૨૮૨
૧૪૩ (ર૭૯-દ્વાર-૧૭] ભગવન્! પતિ , અપયક્તિા અને નોપયક્તિાનોઆપયતમાં કોણ કોનાથીe ? સૌથી થોડાં નોપયતાનોઅપયતા છે, અપયતા અનંતગણાં, પયક્તિા સંખ્યtતમeli.
(ર૮૦-ek-૧૮) ભગવાન ! સૂક્ષ્મ, ભાદર, નોસૂમનોભાદર જીવોમાં કોણ કોનાણી સૌથી થોડા નોસૂમનોભાદર જીવો છે, ભાદરો અનંતગણો છે, સૂમો અસંખ્યાતગણાં છે.
રિ૮૧-૮-૧૯] ભાવના આ સંજ્ઞી, અસંજ્ઞી અને નોસંસીનોસંજ્ઞા જીવોમાં કોણ કોનાથી? ગૌતમ ! સૌથી થોડાં જીવો સંજ્ઞી છે, નોસંજ્ઞીનોસંજ્ઞી અનંતગણા, અસંજ્ઞી અનંતગણાં.
[૨૮ર-દ્વાર-ર૦] ભગવન ! આ ભવસિદ્ધિક, અભવસિદ્ધિક, નોભવસિદ્રિકનો ભવસિદ્ધિક જીતોમાં કોણ કોનાથી આ૫ આદિ છે ? ગૌતમ ! સૌથી થોડાં જીવો ભવસિદ્ધિક, નોભવસિદ્ધિકનોઅભવસિદ્ધિકો અનંતગણાં, ભવસિદ્ધિકો અનંતગણ છે.
• વિવેચન-૨૭૭ થી ૨૮૨ :- દ્વિા-૧૫ થી ૨૦]
સૌથી થોડાં ભાષક-ભાષા લબ્ધિસંપન્ન, કેમકે બેઈન્દ્રિય આદિને તે છે. અભાષક - ભાષા લબ્ધિ સહિત તે અનંતગણાં છે.
પરીત-બે ભેદે છે, ભવ પરીત અને કાય પરીd. તેમાં ભવ પરીવ - જેમને કંઈક ન્યૂન અદ્ધ પુદ્ગલપરાવર્ત સંસાર બાકી છે તે શુલપાક્ષિક. કાય પરીdપ્રત્યેકશરીરી. આ બંને સૌથી થોડાં છે, કેમકે શુલપાક્ષિક અને પ્રત્યેકશરીરી જીવો થોડાં છે. તેનાથી નોપરીતનોઅપરીત્ત અનંતગણાં છે કેમકે તે સિદ્ધો છે. તેનાથી અપરીત જીવો અનંતગણાં છે. કેમકે કૃષ્ણપાક્ષિક અને સાધારણ વનસ્પતિકાયિક સિદ્ધોથી અનંતગણાં છે.
પતિદ્વારમાં સૌથી થોડાં નોપયતિનો અપર્યાપ્ત જીવો, કેમકે તે સિદ્ધો છે. તેનાથી અપર્યાપ્તા અનંતગણાં છે. સાધારણ વનસ્પતિકાયિક સદા અપર્યાપ્તપણે પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી પર્યાપ્તા સંખ્યાલગણાં છે. કેમકે ઘણાં સૂક્ષ્મ જીવો છે. જેમાં પર્યાપ્તા સંખ્યાતા છે.
સૂમદ્વારમાં - સૌથી થોડાં નોસૂમનોબાઇર અર્થાત્ સિદ્ધો છે. કેમકે તેઓ સૂક્ષ્મ અને બાદર રાશિના અનંતમાં ભાગે છે. તેથી બાદર જીવો અનંતગણાં છે- x • તેથી સૂક્ષ્મ જીવો અસંખ્યાતગણાં છે, કેમકે બાદર નિગોદ કરતાં સૂમનિગોદ અસંખ્યાતા છે.
સંજ્ઞીદ્વારમાં - સૌથી થોડાં જીવો સંજ્ઞી છે કેમકે મનવાળા જ સંજ્ઞી હોય. તેથી નોસંજ્ઞીનોઅસંજ્ઞી અનંતગણા છે કેમકે તે સિદ્ધો છે. તેથી અસંજ્ઞી અનંતગણા છે. - X -
ભવસિદ્ધિકદ્વાર - સૌથી થોડાં અભવસિદ્ધિક - અભવ્યો છે કેમકે જઘન્ય
• સૂત્ર-૨૮૩ :
ભગવન! ધમસ્તિકાય, અધમસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, જીવારિકાય, પગલાસ્તિકાય અને અહદ્રાસમયોમાં દ્રવ્યાફિયે કોણ કોનાથી અલા, બહું, તુલ્ય કે વિશેષ છે ? ગૌતમ ધર્મ અધમ આકાશo ગણે આરિતકાય કંથાલાણી તુલ્ય અને સૌથી થોડા છે. તેથી જીવાસ્તિકાય દ્વવ્યાતાથી અનંતગણ છે, તેથી ૫ગલાસ્તિકાય દ્વવ્યાર્થરૂપે અનંતગુણ, આદ્રાસમય દ્રવ્યારૂપે અનંતગણાં છે.
ભગવાન ! ધમસ્તિકાય યાવત અહહાસમયોમાં પ્રદેશ કોણ કોનાથી અલાદિ છે ? ગૌતમ ! ધમસ્તિકાય અને આધમસ્તિકાય બંને પ્રદેશારૂપે તુલ્ય અને સૌથી થોડાં છે, જીવાસ્તિકાય-૫ગલાસ્તિકાય, અદ્રાસમયો, આકાશાસ્તિકાય અનુક્રમે પ્રદેશાર્થરૂપે અનંતગણ છે.
ભગવન ! ધમસ્તિકામાં દ્રવ્યાર્થ-પ્રદેશપણે કોણ કોનાથી ? સૌથી થોડાં ધમાં દ્રવ્યરૂપે એક, પ્રદેશરૂપે અસંખ્યાતા. અધમસ્તિકાય સંબંધે આ રીતે જ પ્રશ્ન અને ઉત્તર કહેવા.
ભગવના આકાશાસ્તિકાયમાં દ્રવ્યરૂપે • પ્રદેશ કોણ કોનાથી આ૫e આદિ છે ? ગૌતમ ! દ્રવ્યરૂપે આકાશાસ્તિકાય એક અને સૌથી થોડાં છે, પ્રદેશરૂપે અનંતગણાં છે.
જીવાસ્તિકાય અને પુદ્ગલાસ્તિકાયનો આલાવો ધમસ્તિકાયવત્ કહેવો. અદ્ધાસમયને પ્રદેશોનથી, તેથી પ્રશ્ન જ નથી.
ભગવાન ! ધમસ્તિકાય યાવત્ અદ્ધ સમયમાં દ્રભાઈ અને પ્રદેશાપિણે કોણ કોનાથી આ૫ આદિ છે ? ગૌતમ! ધર્મ અધર્મઆકાશ મણે દ્રવ્યાપણે તુલ્ય અને સૌથી થોડાં છે. ધર્મ અધર્મ બંને તુલ્ય અને પ્રદેશાર્થતાથી અસંખ્યાતપણાં છે. જીવાસ્તિકાય દ્વવાર્થપણે અનંતગણાં અને પ્રદેશ અસંખ્યાતપણાં છે. તેથી પુગલાસ્તિકાય દ્રવ્યપે અનંતગણ, પ્રદેશ અસંખ્યાતપણાં છે. અદ્ધાસમય દ્રભાઈ-uદેશાર્થતાથી અનંતગણ છે. આકાશાસ્તિકાય પ્રદેશરૂપે અનંતગણ છે.
• વિવેચન-૨૮૩ -
ધર્મ અધર્મ, આકાશ ત્રણે અતિકાય દ્રવ્ય સ્વરૂપે તુલ્ય છે. કેમકે પ્રત્યેક એકૈક દ્રવ્યરૂપ છે, માટે સૌથી થોડાં છે. તેથી જીવાસ્તિકાય દ્રવ્યરૂપે અનંતગણાં છે,
