Book Title: Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
View full book text
________________
૨-I-૨૦૩ થી ૨૦૫
• વિવેચન-૨૦૩ થી ૨૦૫ ચાલુ :
ભવનવાસી દેવો, રનપભાના મધ્યના ૧,૩૯,000 યોજનમાં રહે છે. - ૪ - નીચેના ભાગે તે ભવનો કમળકણિકા સંસ્થાનવાળા છે. કમળના મધ્ય ભાગે ઉંચી, સમાન, વિચિત્ર ટપકાવાળી કર્ણિકા કહેવાય છે. કોતરેલ હોય તેવી એટલે અત્યંત સ્પષ્ટ અંતર જેમને છે તેવી વિપુલ અને ગંભીર ખાત અને પરિણા છે. * * * * * ખાત અને પરિણાનો ભેદ આ છે – પરીખા ઉપર પહોળી અને નીચે સંકુચિત હોય છે. ખાત ઉપર નીચે બંને સ્થળે સમાન હોય છે.
દરેક ભવનના પ્રાકાર-કિલા, અટ્ટાલક-કિલ્લા ઉપરના નોકરોને રહેવાના સ્થાન, કપાટ-પોળના દ્વારના કમાડો, આના વડે બધાં ભવનોમાં પોળ-પ્રતોલી હોય છે, તેમ સૂચવ્યું. અન્યથા અહીં કમાડો અસંભવ છે, પોળના દ્વારના તોરણો, પ્રતિદ્વાર એટલે મોટા બારણાની નાની બારીઓ રૂપ વિભાગો જેમાં છે તે.
વિવિધ રંગો, શતક્ની-મોટી લાકડી કે શીલાઓ કે જે પાડવાથી સો પુરુષો નાશ કરે, મુiઢી-એક શસ્ત્ર વડે યુક્ત. તેથી જ હંમેશાં અયોધ્ય-બીજા વડે યુદ્ધ કરવું અશક્ય, તેથી જ જેમનો સદા જય છે એવા. હંમેશાં યુદ્ધપુરષોથી શો વડે ગુપ્ત, કેમકે યોદ્ધાઓ ભવનની ચોતરફ નિરંતર હોવાથી ત્યાં અન્ય શત્રુઓનો જરા પણ પ્રવેશ થવો સંભવિત નથી.
૪૮ પ્રકારની રચનાયુક્ત કોઠક જ્યાં સ્વતઃ સ્પેલા છે, ૪૮ પ્રકારની ભિન્ન રચનાવાળી જ્યાં વનમાળા છે એવા ભવનો છે. અન્ય આચાર્યો કહે છે - “મવાન' શબ્દ પ્રશંસાવાયી છે. તેથી પ્રશસ્ત કોષ્ટક ચનાવાળા આદિ • x • ભવનો છે.
ક્ષેમર - ઉપદ્રવ રહિત, સદા મંગલયુક્ત, ચાકરરૂપે રહેલા દેવોથી દંડ વડે ચોતરફ રક્ષણ કરાયેલ છે. ભૂમિને છાણાદિથી લીપલ, ભીંત અને માળને યુનાથી ધોળેલ, તે વડે સુશોભિત છે. ગોશીષચંદન-x• ગાઢ અથવા હથેલીના થાપા મારેલા છે. મૂકેલ છે માંગલિક કળશો જેમાં એવા, ચંદનના કળશો વડે સુશોભિત તોરણો જેના નાના બારણાના દેશભાગને વિશે છે એવાં,
THવત આદિ - ભૂમિમાં લાગેલ, ઉપર ચંદરવાની નીચે, વિસ્તીર્ણ, ગોળ, લટકતી પુષ્પની માળાઓનો સમૂહ જેમાં છે તે. પાંચ વર્ષના સરસ સુગંધી પુષ્પના ઢગલાના શોભાથી યુક્ત. તારાઆદિ - અગર, પ્રધાન કંદુક્ક, શિલાસ, તેના ધૂપથી મઘમઘાયમાન - ચોતરફ પ્રસરેલ ઉકટ ગંધ વડે મનોહર તથા સુંદર ગંધવાળા ઉત્તમ સુગંધી પદાર્થોની ગંધયુક્ત, સુગંધના અતિશયપણાથી સુગંધદ્રવ્યની ગુટિકા જેવાં તથા અપ્સરા ગણના સમુદાય વડે સમ્યક અત્યંત-રમણીયપણાંથી વ્યાપ્ત થયેલાં.
તથા દિવ્ય વેણ, વીણા, મૃદંગાદિ વાજિંત્રના શબ્દો વડે સમ્યક્ શ્રોતાના મનને હરણ કરવા વડે પ્રકર્ષ શબ્દવાળાં, સર્વ રનમય-માત્ર એક ભાગ રત્નમય નહીં એવા, આકાશ અને સ્ફટિક માફક અતિસ્વચ્છ, સ્નિગ્ધ પુગલ સ્કંધ વડે બનેલાં, સ્નિગ્ધ [20/7]
૯૮
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીક અનુવાદ/૧ અવયવથી બનેલા પટની માફક મકૃણ, ઘંટેલા પટની માફક કોમળ, સરાણના પત્થરથી પાષાણ પ્રતિમા માફક ઘરેલ. ઘસીને કોમળ કરેલ, તેથી સ્વાભાવિક જરહિત, તેથી ધૂળ વિનાના, આગંતુક મેલ રહિત, કલંક કે કીચડ રહિત, આવરણ રહિત છાયાવાળા, સ્વરૂપથી પ્રભાવાળા, બહાર નીકળતા કિરણોવાળા, બાહ્ય વસ્તુ સમૂહને પ્રકાશક, મનને પ્રસન્ન કરનાર, જોવા યોગ્ય - જેને જોતાં ચક્ષુને શ્રમ ન પડે તેવા, અભિરૂ૫ - અતિ મનોહર, પ્રતિરૂપ છે.
આ અનંતરોત અસુરકુમારાદિ ભવનવાસી યથાક્રમે ચૂડામણિમુગટ આદિ ચિના ધાક છે. તેથી કહે છે - અસુરકુમાર ભવનવાસીના મુગટમાં ચૂડામણિ નામે રન ચિહ્નરૂપ છે. નાગકુમારો ભૂષણમાં રહેલ નાગની ફેણરૂપ ચિના ધારક છે. સુવર્ણકુમાર ગરુડ વિહાર છે. વિદુકુમાર વજરૂ૫ ચિલઘર છે, વજ એટલે શકનું આયુધ, અગ્નિકુમારના મુગટમાં પૂર્ણકળશરૂપ ચિત છે. દ્વીપકુમાર ભૂષણમાં સિંહરૂપ ચિહ્નધર છે. ઉદધિકુમાર ભૂષણમાં શ્રેષ્ઠ ઘોડારૂપ વિલંધર છે. એ પ્રમાણે દિશા કુમારો હાથીરૂપ ચિહ્રધર છે. વાયુકુમાર મગરરૂપ ચિહ્નધર છે. સ્વનિતકુમાર વર્ધમાનક - શરાવ સંપુટપ ચિહ્નધર છે. અહીં અક્ષરગમનિકા બતાવે છે . જેમકે ભૂષણમાં નાગની ફેણ, ગરુડ, વજ જેને છે તેવા • x • ઉફૅસ એટલે મુગટ, અંક-ભૂષણ.
વળી તેઓ કેવા છે ? સરૂપ• શોભનરૂપવાળા અથતિ અતિ કમનીય. મહર્તિકભવન પરિવાર દિ મહાગઠદ્ધિ. શરીરે રહેલ આભરણયુક્ત મહાધુતિ. શાપ અને અનુગ્રહ વિષયક સામર્થ્ય તે મહાનુભાગ. મહાન ઐશ્વર્યયુક્ત પ્રસિદ્ધિવાળા અથવા મહાન પોતાના ઐશ્વર્યાને જણાવનાર • x • અથવા પુષ્કળ માતા વેદનીયના ઉદયથી મોટા સુખવાળા. કોઈ આચાર્ય કહે છે – નવા એવો પાઠ છે તેથી-જલ્દી ગમન કરે છે માટે અશ્વ-મન અને પોતપોતાના વિષયને વ્યાપ્ત કરે છે માટે મક્ષ • ઈન્દ્રિય અર્થાત મહાન મને અને ઈન્દ્રિય જેમને છે એવા. તિયા-].
હાર વડે વિરાજિત વક્ષવાળા. કટક-કલાયિક આભરણ, બુટિત-બાહુરક્ષક, તેના વડે ખંભિત ભુજાવાળા, અંજાર - બાહુ અને શીર્ષનું આભરણ વિશેષ. કુંડલકાનનું આભરણ, ગંડ-કપોલ. વિચિત્ર - વિવિધરૂપવાળા હસ્તાભરણયુક્ત. વિચિત્ર પુષમાળા યુક્ત, મૌલ-મસ્તકમાં મુગટવાળા. - x • x • કલ્યાણકારી જે પ્રવર મારાપુષમાળા અને અનુલેખન ધારક. ભાસ્વર-દેદીપ્યમાન, બોંદિ-શરીર, લાંબી લટકતી વનમાલાના ધારક.
Hષથઇ - શક્તિ વિશેષની અપેક્ષાએ સહનત જ પણ સાક્ષાત સંહનન નથી કેમકે દેવોને સંહનન ન સંભવે. સંહનન એ હાડકાંનો સમૂહ છે, દેવોને હાડકાં ન હોય. • x • દિવ્ય-પ્રધાનતારી, ઋદ્ધિ-પરિવારાદિથી. ધુતિ-ઇપ્ટાર્થસંપ્રયોગ લક્ષણ. પ્રભા-ભવનવાસગત. છાયા-શોભા સમુદાય, અર્ચિઃ-શરીરમાં રહેલ રત્નાદિ તેજ ક્વાલા. લેશ્યા-દેહની વર્ણ સુંદરતા દશે દિશાઓને પ્રકાશિત કરતા અને શોભતા તે દેવો છે.
ત્યાં સ્વસ્થાનમાં પોત-પોતાના [ભવનાવાસાદિનું આધિપત્ય-રક્ષા, તે રક્ષા
