Agam Satik Part 20 Pragnapana Sutra Gujarati Anuwad 1

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 62

૨-I-૨૨૬
૧૦૯
• સૂત્ર-૨૨૬ :
ભગવા પર્યાપ્તા-પર્યાપ્તા વૈમાનિક દેવોના સ્થાનો ક્યાં કહ્યા છે ? ભગવાન ! વૈમાનિક દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! આ રતનપભામૃeળીના બહુમ મણીય ભૂમિભાગથી ઉંચે ચંદ્ર-સૂર્ય-ગ્રહ-નક્ષત્ર-તારારૂપથી ઘણાં સેંકડો યોજન, ઘણાં હજારો યોજન, ઘણાં લાખો યોજન ઘણાં કરોડ યોજનો, ઘwl કોડાકોડી યોજનો ઉપર દુર જઈએ એટલે અહીં સૌધર્મ, ઈશાન, સનત કુમાર, માહેન્દ્ર, બ્રહ્મલોક, લiતક, મહાશુક્ર, સહજ્જાર, અનિત, પાણત, આરણ, અરણુત, વેયક અને નુતરોમાં વૈમાનિક દેવોના ૮૪,૯૭,૦૩ વિમાનાલાસો કહેલ છે.
તે વિમાનો સર્વ રત્નમય, સ્વચ્છ, કોમળ, નિષ્પ, વસેલ, સાફ કરેલ, રજરહિત, નિમળ, નિષાંક, નિરાવરણ દીતિવાળા, પ્રભા-શોભા-ઉોત સહિત, પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ, પ્રતિરૂપ છે. અહીં પ્રયતા-અપયા વૈમાનિક દેવોના સ્થાનો કહા છે. ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાતમાં ભાગે છે. ત્યાં વૈમાનિક ઘણાં દેવો વસે છે. તે આ પ્રમાણે છે –
, ઈશાન, સનકુમાર, માહેન્દ્ર, બહાલોક, લાંતક, મહાશુક, સહસાર, આનત, પ્રણત, આરણ, અચુત, ચૈવેયક અને અનુત્તરોપપાતિક. તેઓ અનુક્રમે મૃગ, મહિષ, વરાહ, સિંહ, બકરો, દેડકો, ઘોડો, હાથી, સી, ગેંડો, બળદ, વિડિમ રૂપ ચિહ્નો મુગટમાં પ્રગટ કરેલ છે. શિથિલ, શ્રેષ્ઠ મુગટ અને કિરિટને ધારણ કરનારા, ઉત્તમ કુંડલ વડે મુખને પ્રકાશિત કરેલ, મુગટથી દિપ્ત શોભાવાળા, લાલ આભાલાળા, પના જેવા ગૌર, શ્વેત, શુભવણ-ગંધ-સાવાળા, ઉત્તમ વકિપી, પ્રવર વસ-ગંધા-માળા-વિલેપનધારી, મહર્વિક, મહાપુતિક, મહાયા, મહાબલી - x - યાવતુ - x • દશે દિશાઓને ઉધોતીત કરતા, પ્રભાસતા, તેઓ
ત્યાં પોત-પોતાના લાખો વિમાનો - x • ચાવ4 - x • હજારો આત્મરક્ષક દેવો અને બીજી ઘણl વૈમાનિક દેવો અને દેવીઓનું આધિપત્ય કરતા યાવ દિવ્ય ભોગ ભોગવતો રહે છે..
• વિવેચન-૨૨૬ :
વૈમાનિક સૂત્રમાં ૮૪,૯૭,૦૨૩ વિમાનો કહ્યા છે. તે આ - સૌધર્મના ૩૨લાખ, ઈશાનના ૨૮-લાખ ઈત્યાદિ કહેવા. સૌધર્મદેવને મૃગરૂપ ચિહ્ન છે, ઈશાનદેવને મહિપરૂપ ચિહ્ન પ્રગટ કરેલ છે. એ રીતે અનુક્રમે વરાહ, સિંહ, બકરો, દેડકો, અa, ગજપતિ, સર્પ, ગેંડો, વૃષભ ચિહ્નો અનુક્રમે સનકુમારથી અશ્રુતકા દેવોના મુગટનું ચિહ્ન જાણવું.
થાવસ્તુન્નોફT - ઉત્તમ કુંડલો વડે જેમનું મુખ દેદીપ્યમાન કરાયેલ છે તે. બાકી સુગમ છે.
• સૂત્ર-૨૨૩ - ભગવન / પતિ-અપયતા સૌધર્મદિવોના સ્થાનો ક્યાં છે ? ભગવન !
૧૧૦
પ્રજ્ઞાપનાઉપાંગસૂત્ર - સટીકઅનુવાદ/૧ સૌધર્મ દેવો ક્યાં વસે છે ? ગૌતમ ! જંબૂદ્વીપ દ્વીપના મેરુ પર્વતની દક્ષિણે આ રતનપભા પૃથ્વીના અતિ સમ રમણીય ભૂમિભાગથી સાવ ઉંચે દૂર ગયા પછી અહીં સૌધર્મ નામે કલ્પ કહેલ છે. પૂર્વ-પશ્ચિમ લાંબો, ઉત્તર-દૈક્ષિણ પહોળો, અર્ધ ચંદ્ર સંસ્થાન સંસ્થિત કિરણોની માળા અને કાંતિના સમૂહ જેવા વણવાળો છે. અસંખ્યાત કોડાકોડી યોજન લાંબો-પહોળો છે, તેની પરિધિ અસંખ્યાતા કોડાકોડી યોજના છે. તે સર્વ રનમય, સ્વચ્છ રાવત પ્રતિરૂપ છે. ત્યાં સૌધર્મ દેવોના ૩ર-લાખ વિમાનો છે, તે વિમાનો સર્વ રત્નમય યાવત્ પ્રતિરૂપ છે.
તે વિમાનોના બહુમkય દેશાભાગે પાંચ વર્તસક કહ્યા છે. તે આ પ્રમાણે - અશોકાવતુંસક, સતવણવિસક, ચંપકા વધ્વંસક, ચેતાવર્તસક, મધ્યમાં સૌધમવિતંક. તે અવતંસકો સર્વ રનમય, સ્વચ્છ પાવતુ પ્રતિરૂપ છે. અહીં પર્યાપ્તા-અપયfપ્તા સૌધર્મ દેવોના સ્થાનો કહ્યા છે. ઉપપાતાદિ ત્રણે લોકના અસંખ્યાતમા ભાગે છે. ત્યાં ઘણાં સૌધર્મદિવો વસે છે. તે મહદ્ધિક યાવતુ પ્રભાસે છે. તેઓ ત્યાં પોત-પોતાના • લાખો વિમાનાવાસો, અગમહિણીઓ, હારો. સામાનિકોનું એ પ્રમાણે ઔધિકમાં કહ્યું તેમ અહીં પણ સમજી લેવું. યાવત્ બીજ ઘણાં સૌમકલાવાસી વૈમાનિક દેવો-દેવીઓનું આધિપત્ય કરતા યાવતું વિચારે છે
દેવેન્દ્ર દેવરાજ જપાણિ, પુરંદર, શતકતુ, માવા, સહitat, પાકalસ, દક્ષિણાદ્ધ લોકાધિપતિ શીશ લાખ વિમાન અધિપતિ, ઐરાવણ વાહન, સુરેન્દ્ર
જરક્તિ આકાશ જેવા વસ્ત્ર ધારણ કરનાર માળા-મુગટ પહેરત, નવા સુદ્ધના સુંદર ચંચલ કુંડલો વડે જેના ગંડસ્થળો ઘસાય છે એવો ઋદ્ધિાળો ચાવતુ પ્રકાશિત કરતો શક ત્યાં ૩ર-લાખ વિમાનાવાસ, ૮૪,૦૦૦ સામાનિકો, 13સાયઅિંશક, ચાર લોકપાલ, સપરિવાર આઠ અગ્રમહિણીઓ, ત્રણ પદિા, સાત સૈન્યો, સાત સેનાધિપતિઓ, ચાર ગુણ ૮૪,૦૦૦ આત્મરક્ષક દેવો, બીજ પણ ઘણાં સૌધર્મકલાવાસી વૈમાનિક દેવો અને દેવીનું આધિપત્યાદિ કરતો યાવતુ રહે છે.
• વિવેચન-૨૨૩ :
સૌધર્મક સૂત્રમાં મfધમતિ કિરણોની માળા અને કાંતિ સમૂહ, હાથમાં વજધારી, અસુરાદિ નગરો વિદારનાર, પૂર્વભવે કાર્તિક શ્રેષ્ઠીના ભવની અપેક્ષાએ સો અભિગ્રહ વિશેષરૂપ પ્રતિમા અથવા શ્રાવકની પાંચમી પ્રતિમા સો વખત વહન કરનાર, જેને પાંચસો મંત્રીની બે આંખો છે એવો સહમ્રાક્ષ, મહામેઘો જેને આધીન છે તે, પાક નામે બળવાનું સાસરૂપ શનું શાસન કરનાર, જ હિત અને સ્વચ્છ હોવાથી આકાશ જેવા વસ્ત્રધારી, માળા અને મુગટધારી, અતિશય સુંદર વર્ણ હોવાથી નવીન હોય તેવા સુવર્ણના સુંદર અને આશ્ચર્યકારી ચંચલ કુંડલો વડે સ્પર્શ કરાતા કપોલ પ્રદેશવાળો એવો ઈન્દ્ર છે.
• સૂત્ર-૨૨૮ થી ૨૩૪ - [૨૨૮) ભગવાન ! પતા-પર્યાદ્ધિા ઈશાન દેવોના સ્થાનો કયાં છે