Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01

Author(s): Bhadrabahuswami, Chaturvijay, Punyavijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 227

सनिर्युक्ति-भाष्य-वृत्ति के बृहत्कल्पसूत्रे
अएण व तु भट्टा, ठवियं गेहे न गिण्हह से ॥ ६२४ ॥
‘कस्येदम् ?' इति पृष्टः कोऽपि ब्रूयात् — कस्मान्न ज्ञास्यथ यूयम् ? ज्ञास्यथैव, तथाप्यस्मा॑न् पृच्छथ, पृच्छतां च कथयाम : - युष्मदर्थमेव कृतमेतद् वस्त्रम्, वाशब्द उत्तरापेक्षया विक ल्पार्थः, युष्मदर्थमेव क्रीतं धौतम्, आदिशब्दाद् धूपित - वासितादिपरिग्रहः । अमुकेन वा 5 युष्मदर्थमस्मद्गृहे स्थापितम्, यतः 'से' तस्यामुकस्य गेहे न गृह्णीथ यूयमिति ॥ ६२४ ॥ अथ यदुक्तं "तुग्भट्ट कयं " ति तत्र मूलगुणकृतं वा स्यादुत्तरगुणकृतं वा । अथ के मूलगुणाः ? के चोत्तरगुणाः ? इत्याह
१८६
[ अनुयोगाधिकारः
तण विणण संजयट्ठा, मूलगुणा उत्तरा उ पजणया ।
गुरुगा गुरुगा लहुगा, विसेसिया चरिमए सुद्धो ।। ६२५ ।। 10 इह संयतार्थं वस्त्रनिप्पत्तिहेतोर्यत् 'तननं' तानपरिकर्म ' वितननं च ' वानपरिकर्म क्रियते एतौ मूलगुणौ मन्तव्यौ । 'उत्तरा' उत्तरगुणरूपा 'पायनता' यद् वस्त्रं निष्पन्नं सत् खलिकां पाय्यते, उपलक्षणमिदम्, तेन यद् मोटयित्वा सलेषु प्रक्षिप्यते, तदादयो धावन- धूपनादयश्च वस्त्रस्योत्तरगुणा द्रष्टव्याः । अत्र चतुर्भङ्गी – तनन - वितनने संयतार्थं पायनमपि संयतार्थम् १, तनन-वितनने संयतार्थं पायनं स्वार्थम् २, तनन-वितनने स्वार्थं पायनं संयतार्थम् ३, तनन15 वितनने स्वार्थ पायनमपि स्वार्थम् ४ । अत्राद्येषु त्रिषु गुरुका गुरुका लघुकाश्च तपः- कालाभ्यां विशेषिताः प्रायश्चित्तम् । तद्यथा – प्रथमे भङ्गे चत्वारो गुरुकास्तपसा कालेन च गुरवः, द्वितीयेsपि चतुर्गुरुकाः तपसा गुरवः कालेन लघवः, तृतीये चत्वारो लघुकाः कालेन गुरवस्तपसा लघवः । “चरमए सुद्धु”त्ति 'चरमे' चतुर्थे ङ्गे द्वयोरपि मूलोत्तरगुणयोः स्वार्थत्वाच्छुद्धः ॥ ६२५ ॥ अथ प्रक्षेपकादयो दोषाः कथं भवेयुः ? इत्यत आह
20
समणे समणी सावग, साविग संबंधि इड्डि मामाए । राया तेणे पक्खेव अ निक्खेवगं जाणे ।। ६२६ ॥
षष्ठी-सप्तम्योरर्थं प्रत्यभेदात् श्रमणस्य श्रमण्याः श्रावकस्य श्राविकायाः सम्बन्धिन ऋद्धिमतो मामाकसत्काया भार्याया राज्ञः स्तेनस्य च सम्बन्धी प्रक्षेपको भवति । प्रक्षेपणं प्रक्षेपकः "नानि पुंसि च " ( सि० ५ -३ - १२१ ) इति भावे णकप्रत्ययः, यथा अरोचनं अरोचक 25 इत्यादि । निक्षेपकमप्येतेष्वेव स्थानेषु जानीयादिति सङ्घहगाथासमासार्थः ॥ ६२६ ॥ साम्प्रतमेनामेव व्याख्यानयति
१°स्मान् पृच्छतां कथ्यते - युष्म० भा० ॥ २ इह यत् तन्तुवायैरुभयपार्श्वयोः कीलकयुगलं निखाय तानकरूपतया तन्तवस्तन्यन्ते तत् तननम्, यत् पुनरधस्तनोपरितनयोस्तानकतन्तु सन्तानयोरन्तराले नलकप्रयोगेण तन्तव उभयतो वितन्यन्ते - व्यूयन्ते तद् वितननम्, तननं च वितननं च तनन-वितनने संयतार्थ यत् क्रियेते एतौ भा० ॥ ३ यद् वस्त्रं कूांचकेण खलिकां पाय्यते तत् पायनम्, पायनमेव पायनता, प्राकृतत्वात् स्वार्थे तल्प्रत्ययः, उपलक्षणत्वाद् घृष्ट-मृष्ट-धावन-धूपनादयोऽपि वस्त्र' भा० ॥ ४ भङ्गे द्वाभ्यामपि मूलोत्तरगुणाभ्यां निर्दोषत्वात् शुद्धः भा० ॥ ५ " मामाएण वा रायाएण तेणएण वा पक्खेवय त्ति पक्खित्तं होजा" इति चूर्णिः ॥ ६ नियुक्तिगाथा मो० ॥