Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 01

Author(s): Bhadrabahuswami, Chaturvijay, Punyavijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 250

भाष्यगाथाः ६९३-९७]
पीठिका।
२०९ मुक्त्वा 'गच्छनिर्गतान्' जिनकल्पिकादीन् गीतार्थस्यापि 'एककस्य' एकाकिविहारं कुर्वतो मासलघु । 'अविगीते' अगीतार्थे एकाकिविहारिणि चत्वारो गुरुकाः । 'च्यवने' पार्श्वस्थादिविहारे यदि मनसाऽपि संकल्पं कुरुते तदा चत्वारो लघुकाः । “भंग?" ति अष्टौ भङ्गा अत्र कर्तव्याः, तद्यथा---एकाकी अजातकल्पिकच्यवनकल्पिकश्च १ एकाकी अजातकल्पिको न च्यवनकल्पिकः २ एकाकी जातकल्पिकश्यवनकल्पिकः ३ एकाकी जातकरुिपको न च्यवनकल्पिकः ४, एवमेकाकिपदेन चत्वारो भगा लब्धाः; अनेकाकिपदेनापि चत्वारो लभ्यन्ते, सर्वसङ्ख्यया अष्टौ भनाः । अत्राष्टमो भङ्गस्त्रिष्वपि पदेषु शुद्धत्वात् प्रायश्चित्तरहितः। शेषेषु तु यथायथमनन्तरोक्तं प्रायश्चित्तम् ।। ६९५ ॥ एतेषु सप्तखपि भङ्गेषुधा वर्तमानस्य दोषमुपदर्शयन्नुपसम्पन्न-मन्दपदे व्याचष्टेएगागित्तमणट्ठा, उवसंपज्जइ चुओ व जो कप्पा ।
10 एकाकि
विहारिसो खलु सोचो मंदो, मंदो पुण दव्व-भावेणं ॥ ६९६ ॥
णां मन्द__ य एकाकित्वम् 'अनर्थाद' ज्ञानादिप्रयोजनाभावाद 'उपसम्पद्यते' अङ्गीकरोति, यो वा त्वम् 'च्युतः' प्रतिपतितः 'कल्पात्' संविनविहारात् स खलु वराको द्रव्यजीवितेन जीवनपिनमा 'शोच्यः' शोचनीयः संयमजीविताभावात् , मन्दश्चासौ । अथ मन्द इति कोऽर्थः ? इत्याह-मन्दः पुनः 'द्रव्य-भावेन' द्रव्यतो भावतश्च मन्दो भवतीत्यर्थः ॥ ६९६ ॥ 15
एकेको पुण उवचय, अवचय भावे उ अवचए पगयं ।
तलिना बुद्धी सेट्ठा, उभयमओ केइ इच्छन्ति ॥ ६९७ ॥ द्रव्यमन्दो भावमन्दश्चैकैकः पुनर्द्विधा-उपचयेऽपचये च । तत्रोपचयद्रव्यमन्दो नाम यः परिस्थूरतरशरीरतयाँ गमनादिव्यापारं कर्तुं न शक्नोति । अपचयद्रव्यमन्दस्तु यः कृशशरीरतयों कमपि प्रयास न कर्तुमीष्टे । उपचयभावमन्दः पुनयों बुद्धेरुपचयेन यतस्ततः कार्य कत्तुं 20 नोत्सहते । अपचयभावमन्दस्तु यो निजसहजबुद्धेरभावेनान्यदीयाया बुद्धरनुपजीवनेन हिताऽहितप्रवृत्ति-निवृत्ती न कर्तृमीशः स बुद्धेरपचयेन भावतो मन्दत्वादपचयभावमन्दः । अत्र
१°स्यापि पुष्टालम्बनमन्तरेण 'एककस्य' भा० ॥२ °काः, चशब्दाद् यश्चात्म-संयमविराधनादिकमापद्यते तनिष्पन्नमपि प्रायश्चित्तमवसातव्यम् । “भंगट्ट" भा०।"चशब्दाद् यच्चापद्यते। भंगढ" इति चूर्णिकारः॥ ३ °यथं द्विकत्रिकसंयोगनिष्पन्नं पूर्वोक्तं प्राय भा० ॥ ४ °त्वम् "अणट्र"त्ति अर्थ:-प्रयोजनम् , तदभावोऽनर्थः,पुष्टालम्बनं विनाऽपीति भावः, 'उप° भा०॥ ५°वितव्यपगमादिति भावः, मन्द भा० ॥ ६°भावाभ्याम्, द्रव्य भा०॥ ७ 'उपचयेऽपचये च' उपचयद्रव्यमन्दोऽपचयद्रव्यमन्दश्च उपचयभावमन्दोऽपचयभावमन्दश्चेत्यर्थः। तत्रोप भा० ॥ ८ या कमपि व्यापा' भा० ॥ ९ डे. त• विनाऽन्यत्र-या प्रवासं न मो० ले० । 'या स्वल्पमपि प्रयासं न भा० ॥ १० डे० त० विनाऽन्यत्र-हते । अपचयभावमन्दस्तु यो वुद्धरभावेन हिता-ऽहितप्रवृत्ति-निवृत्ती न कर्तुमीशः । अत्र चानेनैव मो० ले० का । हते । यः पुनः सद्बुद्धेरभावेन हिता-ऽहितप्रवृत्ति-निवृत्ती न कर्तुमीशः स बुद्धेरपचयेन भावतो मन्दत्वादपचयभावमन्दोऽभिधीयते । अत्र चानेनैव भा० ॥
Jain Education International 2°