Agam 06 Gyatadharmkatha Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 26

આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર રાત્નિક ક્રમ(દીક્ષા પર્યાય)થી શ્રમણ-નિર્ચન્થોના શય્યા-સંસ્તારકોના વિભાજન કરતા મેઘકુમારનો શય્યા-સંથારો બારણા પાસે આવ્યો, ત્યારે તે શ્રમણ-નિર્ચન્હો રાત્રિના પહેલા-છેલ્લા કાળ સમયમાં વાંચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, ધર્માનુયોગ ચિંતન માટે, ઉચ્ચાર અને પ્રસવણને માટે આવતા-જતા હતા. તેમાંથી કેટલાક શ્રમણો મેઘકુમારને હાથ વડે સંઘ૨ે છે, એ રીતે કોઈના પગની મસ્તક સાથે, કોઈના પગની પેટ સાથે ટક્કર થઈ. કેટલાક ઓળંગીને, કેટલાક વધુ વખત ઓળંગીને ગયા, કોઈએ પોતાના પગની રજથી તેને ભરી દીધો. આ રીતે લાંબી રાત્રિમાં મેઘકુમાર ક્ષણમાત્ર પણ આંખ મીંચી ન શક્યો-ઊંઘી ન શક્યો. ત્યારે તે મેઘકુમારને આવા પ્રકારનો આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ ઉત્પન્ન થયો - હું શ્રેણિક રાજાનો પુત્રધારિણી દેવીનો આત્મજ ‘મેઘ’ યાવતુ જેનું નામ શ્રવણ દુર્લભ હતું, ત્યારે જ્યારે હું ઘર મધ્યે રહેતો હતો, ત્યારે આ શ્રમણ નિર્ચન્હો મારો આદર કરતા હતા, જાણતા હતા, સત્કાર-સન્માન કરતા હતા, પદાર્થોના હેતુ-પ્રશ્નો-કારણોઉત્તરો વારંવાર કહેતા હતા. ઇષ્ટ અને કાંત વાણીથી આલાપ-સંલાપ કરતા હતા. પણ જ્યારથી હું માં નીકળી પ્રવ્રજિત થયો છું, ત્યારથી આ શ્રમણો મારો આદર યાવત્ સંલાપ કરતા નથી. ઊલટાના આ શ્રમણ-નિર્ચન્થો, પહેલી અને છેલ્લી રાત્રિના સમયે વાંચના, પ્રચ્છનાદિ માટે આવતા-જતા મારા સંથારાને ઉલ્લંઘે છે યાવત્ લાંબી રાતમાં હું આંખ પણ મીંચી શક્યો નથી, તો મારે માટે શ્રેયસ્કર છે કે મારે કાલે રાત્રિનું પ્રભાત થતા યાવત્ સૂર્ય તેજથી દીપ્ત થતા, શ્રમણ ભગવંત મહાવીરને પૂછીને પાછો ઘેર જઈશ. આમ વિચારે છે, વિચારીને આર્તધ્યાન કારણે દુઃખથી પીડિત અને વિકલ્પયુક્ત માનસ પામીને મેઘકુમારને તે રાત્રિ નરક માફક વ્યતીત થઈ. રાત્રિ વ્યતીત કરીને પ્રભાત થતા, સૂર્ય યાવત્ તેજથી દીપ્ત થતા, ‘મેઘભગવંત પાસે આવ્યા, આવીને પ્રદક્ષિણા કરી, વાંદી-નમી, સેવે છે. સૂત્ર-૩૭ ત્યારે મેઘને આમંત્રી શ્રમણ ભગવંત મહાવીરે મેઘકુમારને આમ કહ્યું - હે મેઘ ! તું રાત્રિના પહેલા અને છેલ્લા. કાળ સમયમાં શ્રમણ-નિર્ચન્થને વાચના, પ્રચ્છના આદિ માટે જવા આવવાના કારણે લાંબી રાત્રિ મુહુર્ત માત્ર પણ ઊંઘી શક્યો નહીં, ત્યારે હે મેઘ ! આ આવા સ્વરૂપનો આધ્યાત્મિક યાવત્ સંકલ્પ થયો કે- જ્યાં સુધી હું ઘેર હતો, ત્યાં સુધી શ્રમણ નિર્ચન્હો મારો આદર કરતા હતાયાવત્ જાણતા હતા, પણ જ્યારથી મુંડ થઈ ઘેરથી નીકળી અણગાર પ્રવ્રજ્યા લીધી છે, ત્યારથી આ શ્રમણો મારો આદર કરતા નથી યાવતુ જાણતા નથી, ઉલટાના શ્રમણ નિર્ચન્થોમાના કેટલાક રાત્રિમાં વાચનાએ જતા-આવતા યાવત્ પગની રજ વડે મને ભરી દે છે. તો મારે શ્રેયસ્કર છે કે મારે કાલે પ્રભાત થયા પછી ભગવંતને પૂછીને પછી ગૃહવાસમાં ચાલ્યો જઈશ. એમ વિચારી, આર્તધ્યાનથી દુઃખપીડિત માનસથી યાવત્ રાત્રિ વીતાવી. પછી મારી પાસે તું આવ્યો. તો હે મેઘ! આ વાત બરાબર છે ? હા, છે. હે મેઘ ! તો સંભાળ- તું આની પહેલાના ત્રીજા ભવમાં વૈતાઢ્ય પર્વતની તળેટીમાં, વનચરો દ્વારા સુમેરુપ્રભ નામ કરાયેલ એવો હાથી હતો. તે સુમેરુપ્રભનો વર્ણ શંખચૂર્ણ સમાન ઉજ્જવલ, વિમલ, નિર્મળ, જામેલા દહીં જેવો, ગાયના દૂધના ફીણ સમાન, ચંદ્રના જેવા પ્રકાશવાળો શ્વેત હતો. તે સાત હાથ ઊંચો, નવ હાથ લાંબો, દશ હાથ મધ્ય ભાગે, સપ્તાંગ પ્રતિષ્ઠિત, સૌમ્ય, સમિત, સુરૂપ, આગળથી ઊંચો, ઊંચા મસ્તકવાળો, સુખાસન, પાછળના ભાગે વરાહ સમાન, બકરી જેવી છિદ્રહીન લાંબી કુક્ષીવાળો હતો, લાંબા હોઠ અને લાંબી સૂંઢવાળો, ધનુપૃષ્ઠ જેવી આકૃતિવાળી વિશિષ્ટ પીઠવાળો, આલીન પ્રમાણયુક્ત વૃત્ત-પુષ્ટ-ગાત્રયુક્ત, આલીન પ્રમાણયુક્ત પૂંછવાળો, પ્રતિપૂર્ણસુચારુ-કૂર્મવત્ પગવાળો, શ્વેત-વિશુદ્ધ-સ્નિગ્ધ-નિરુપહત-વીસ નખવાળો, છ દાંતવાળો હસ્તિરાજ હતો. ત્યારે હે મેઘ ! તું ઘણા હાથી અને હાથણી, કુમાર હાથી-હાથણી, બાળ હાથી-હાથણી સાથે સંપરિવૃત્ત થઈ, એક હજાર હાથીનો નાયક-માર્ગદર્શક-અગ્રેસર-પ્રસ્થાપક-જૂથપતિ-વૃંદપરિવર્તક હતો. આ સિવાય ઘણા એકલા મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 26