Agam 06 Gyatadharmkatha Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 130

આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર ત્યારે જેમ મંડુકરાજાએ, શૈલક રાજર્ષિની કરાવેલ તેમ પુંડરીક રાજાએ, કંડારિક અણગારની ચિકિત્સા કરાવી યાવત્ કંડરીક અણગાર બળવાન શરીરી થયા. ત્યારે સ્થવિરો પુંડરીક રાજાને પૂછીને બાહ્ય જનપદ વિહારે વિચરવા લાગ્યા. ત્યારે કંડરીક તે રોગાંતકથી મુક્ત થવા છતાં, તે મનોજ્ઞ અશન-પાન-ખાદિમ-સ્વાદિમમાં મૂચ્છિત, વૃદ્ધ, ગ્રથિત, અધ્યપપન્ન થઈ પુંડરીકને પૂછીને બહારના જનપદોમાં ઉગ્રવિહારે વિચરવા સમર્થ ન થયા. ત્યાં જ અવસન્ન થઈને રહ્યા. ત્યારે તે પુંડરીક આ કથા જાણીને, સ્નાન કરી અંતઃપુર પરિવારથી પરીવરીને કંડરીક અણગાર પાસે આવ્યા, કંડરીકને ત્રણ વખત આદક્ષિણ-પ્રદક્ષિણા કરી, વંદન-નમસ્કાર કર્યા, કહ્યું કે - હે દેવાનુપ્રિય ! તમે ધન્ય છો, કૃતાર્થ-કૃતપુન્ય-કૃતલક્ષણ છો, તમે મનુષ્ય જન્મ અને જીવિતનું ફળ સુપ્રાપ્ત કર્યું છે, જે તમે રાજ્ય યાવત્ અંતઃપુરને છોડીને, ધૂત્કારીને યાવત્ પ્રવ્રજિત થયા. હું અધન્ય, અકૃતપુન્ય છું કે રાજ્ય યાવત્ અંતઃપુરમાં અને માનુષી. કામભોગોમાં મૂચ્છિત યાવત્ અત્યાસક્ત થઈને યાવત્ દીક્ષા લેવા સમર્થ થતો નથી. તેથી તમે ધન્ય છો યાવત્ જીવિતનું ફળ સુપ્રાપ્ત કર્યું છે ત્યારે કંડરીક અણગારે, પુંડરીકના આ અર્થનો આદર ન કર્યો યાવત્ મૌન રહ્યો. પછી પુંડરીકે બીજી-ત્રીજી વખત આમ કહેતા કંડરીક, ઇચ્છા ન હોવા છતાં વિવશતા-લજ્જા-ગૌરવથી પુંડરીક રાજાને પૂછીને સ્થવિરો સાથે બાહ્ય જનપદ વિહારે વિચર્યા. ત્યારપછી કંડરીક, સ્થવિરો સાથે થોડો કાળ ઉગ્ર-ઉગ્ર વિહારે વિહર્યા, ત્યારપછી શ્રમણત્વથી થાકીને, નિર્વિણ થઈને, નિર્ભર્સના પામીને, શ્રમણ ગુણોથી રહિત થઈ, સ્થવિરો પાસે ધીમે ધીમે સરકીને પુંડરીક નગરીએ પુંડરીકના ભવને આવ્યા, અશોકવાટિકામાં, ઉત્તમ અશોકવૃક્ષની નીચે પૃથ્વીશિલાપટ્ટને બેસી ગયા, પછી અપહત મના સંકલ્પ (નિરાશ, ઉદાસીયાવત્ ચિંતામગ્ન થઈને રહ્યા. ત્યારે તે પુંડરીકની અંબધાત્રી અશોકવાટિકાએ આવી, કંડરીક અણગારને અશોકવૃક્ષની નીચે પૃથ્વીશિલાપટ્ટકે કંડરિક અણગારને અપહત મન સંકલ્પ યાવત્ ચિંતામગ્ન જોયા. જોઈને પુંડરીક રાજા પાસે આવી, રાજાને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! તમારા ભાઈ કંડરીક અણગાર અશોકવાટિકામાં અશોકવૃક્ષ નીચે પૃથ્વીશિલાપટ્ટને યાવત્ ચિંતામગ્ન થઈ બેઠા છે. ત્યારે પુંડરીકે અંબધાત્રીની આ વાત સાંભળી, સમજી પૂર્વવત્ સંભ્રાંત થઈને ઉત્થાનથી ઉઠીને અંતઃપુર પરિવારથી પરીવરી અશોકવાટિકામાં યાવત્ કંડરીકઅણગારને ત્રણ વખત કહ્યું - દેવાનુપ્રિય! આપ ધન્ય છો, યાવત્ દીક્ષા લીધી. હું અધન્ય છું યાવત્ દીક્ષા લઈ શકતો નથી, તેથી તમે ધન્ય છો યાવત્ જીવિતનું ફળ પામ્યા છો, ત્યારે પુંડરીકને આમ કહેતા સાંભળીને કંડરીક મૌન રહ્યા. બીજી-ત્રીજી વખત યાવત્ રહ્યા. ત્યારે પુંડરીકે કંડરીકને કહ્યું - તમારે ભોગથી પ્રયોજન છે ? કંડરિકે કહ્યું- હા, છે. ત્યારે પુંડરીક રાજાએ કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - ઓ દેવાનુપ્રિય ! જલદીથી કંડરીકને માટે મહાર્થ, મહાલ્વ એવા રાજ્યાભિષેકને ઉપસ્થાપિત કરો યાવત્ રાજ્યાભિષેકથી અભિસિંચિત કર્યા. 216. ત્યારે પુંડરીકે સ્વયં જ પંચમુષ્ટિક લોચ કર્યો, સ્વયં જ ચાતુર્યામ ધર્મ સ્વીકાર્યો, પછી કંડરીકના ઉપકરણો લીધા. લઈને આવા પ્રકારે અભિગ્રહ ગ્રહણ કર્યો - મારે સ્થવિરને વાંદી-નમીને, સ્થવિર પાસે ચાતુર્યામ ધર્મ સ્વીકારીને પછી જ આહાર કરવો કલ્પ. આવો અભિગ્રહ લઈને પુંડરિકિણીથી નીકળ્યા, નીકળીને પૂર્વાનુપૂર્વી ચાલતા, ગ્રામાનુગ્રામ જતા-જતા, સ્થવિર ભગવંત પાસે જવાને ઉદ્યત થયા. 217. ત્યારપછી તે કંડરીક રાજા પ્રણીત પાન-ભોજનનો આહાર કરીને અતિ જાગરણ કરવાથી, અતિ ભોજન પ્રસંગથી તે આહાર સમ્યક્ પરિણત ન થયો, ત્યારે તે કંડરીક રાજા, તે આહાર અપરિણમતા, મધ્યરાત્રિ કાળા સમયે, તેને શરીરમાં ઉજ્જવલ-વિપુલ-પ્રગાઢ યાવતુ દુ:સહ્ય વેદના ઉત્પન્ન થઈ, શરીર પિત્તજ્વર વ્યાપ્ત થયું, તેને દાહ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 130