Agam 06 Gyatadharmkatha Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 61

આગમસૂત્ર 6, અંગસૂત્ર 6 જ્ઞાતાધર્મકથાંગસૂત્ર સુબુદ્ધિ નામે અમાત્ય હતો, તે શામ-દંડ આદિ નીતિઓમાં કુશલ હતો. ત્યારે પદ્માવતીને કોઈ દિવસે નાગપૂજા અવસર આવ્યો. ત્યારે તે પદ્માવતી નાગપૂજા ઉત્સવ જાણીને, પ્રતિબુદ્ધિ પાસે આવી. બે હાથ જોડીને કહ્યું - હે સ્વામી ! મારે કાલે નાગપૂજા આવશે. તો હે સ્વામી ! હું ઇચ્છું છું કે તમારી અનુજ્ઞા પામીને નાગપૂજાથે જઉં. હે સ્વામી ! મારી નાગપૂજામાં પધારો. ત્યારે પ્રતિબુદ્ધિએ પદ્માવતી દેવીની આ વાત સ્વીકારી. ત્યારે પદ્માવતી, પ્રતિબુદ્ધિ રાજાની આજ્ઞા પામી, હર્ષિત થઈ. કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! મારે કાલે નાગપૂજા છે. તમે માલાકારને બોલાવો અને કહો - પદ્માવતી રાણીને કાલે નાગયજ્ઞ છે, તો હે દેવાનુપ્રિયો ! તમે જલજ, સ્થલજ આદિ પંચવર્ણી ફૂલો નાગગૃહે લઈ જાઓ અને એક મોટું શ્રીદામકાંડ લઈ જાઓ. ત્યારપછી જલજ-સ્થલજ. પંચવર્ણા પુષ્પોથી વિવિધ પ્રકારની રચના કરીને તેને સજાવો. તેમાં હંસ, મૃગ, મયૂર, ક્રૌંચ, સારસ, ચક્રવાક, ચકલી, કોકીલના સમૂહથી યુક્ત, ઈહામૃગ યાવત્ રચના કરાવીને મહાલ્વ, મહાઈ, વિપુલ પુષ્પમંડપો બનાવો. તેના બહુમધ્ય દેશભાગમાં એક મોટું શ્રીદામકાંડ બનાવો યાવત્ ગંધસમૂહ છોડનારને ચંદરવા પર લટકાવો. પછી પદ્માવતી દેવીની રાહ જોતા ત્યાં રહો. ત્યારે તે કૌટુંબિકો તે પ્રમાણે કરીને યાવત્ પદ્માવતી દેવીની પ્રતિક્ષા કરતા ત્યાં રહે છે. પછી તે પદ્માવતીદેવીએ બીજી સવારે કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! જલદીથી સાકેત નગરને અંદર-બહારથી પાણી વડે સીંચી, સંમાર્જન અને લેપન કરો યાવત્ મારી આ આજ્ઞા પાછી સોંપો. પછી તે પદ્માવતીએ બીજી વખત કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિયો ! જલદીથી શીધ્રગતિગામી સાધનોથી યુક્ત દ્વતગામી અશ્વો જોડેલ રથ ઉપસ્થિત કરો. તેઓએ પણ તેવો રથ ઉપસ્થાપિત કર્યો. ત્યાર પછી તે પદ્માવતી અંતઃપુરમાં સ્નાન કરી યાવત્ ધાર્મિક યાનમાં બેસી. ત્યારે તે પદ્માવતી નિજકપરિવારથી પરિવૃત્ત થઈ સાકેત નગરની વચ્ચોવચ્ચથી નીકળીને પુષ્કરિણી પાસે આવી. તેમાં પ્રવેશ કર્યો. જલમજૂના કરી યાવત્ પરમ શૂચિરૂપ થઈ, ભીની સાડી પહેરી, ત્યાં વિવિધ જાતિના કમળ યાવત્ લઈને નાગગૃહે જવા નીકળી. ત્યારપછી પદ્માવતીની દાસચેટીઓ ઘણા પુષ્પપટલક અને ધૂપના કડછા હાથમાં લઈને પાછળ અનુસરી, ત્યારે પદ્માવતી સર્વ ઋદ્ધિથી નાગગૃહે આવી. તેમાં પ્રવેશી, પછી મોરપીંછી હાથમાં લઈને પ્રતિમાનું પ્રમાર્જન કર્યું, યાવત્ ધૂપ કર્યો. પછી ત્યાં પ્રતિબુદ્ધિની રાહ જોતી રહી. ત્યારે પ્રતિબુદ્ધિ, સ્નાન કરી, ઉત્તમ હાથીના સ્કંધે બેસી, કોરંટપુષ્પ યાવત્ ઉત્તમ શ્વેત ચામરથી વિંઝાતો, ઘોડા-હાથી-રથ-યોદ્ધા-મોટા ભડ ચટકર પહકરથી પરીવરીને સાકેત નગરથી નીકળ્યા, નીકળીને નાગગૃહે આવ્યો, હાથીના સ્કંધથી ઊતર્યો, નાગપ્રતિમા જોઈને પ્રણામ કર્યા, પુષ્પમંડપમાં પ્રવેશ્યો, ત્યાં એક મોટા શ્રીદામકાંડ જોયું. ત્યારે પ્રતિબુદ્ધિ, તે શ્રીદામકાંડને લાંબા બાળ નીરખ્યું, પછી તે શ્રીદામકાંડના વિષયમાં આશ્ચર્ય થયું. તેણે સુબુદ્ધિ અમાત્યને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય! તમે, મારા દૂત રૂપે ઘણા ગામ, આકર યાવત્ સંનિવેશમાં ફરો છો. ઘણા રાજા, ઇશ્વર યાવત્ ઘરમાં જાઓ છો, ત્યાં તમે ક્યાંય આવું શ્રીદામકાંડ પૂર્વે જોયું છે, જેવું આ પદ્માવતીનું શ્રીદામકાંડ છે? ત્યારે સુબુદ્ધિએ પ્રતિબુદ્ધિ રાજાને કહ્યું - હે સ્વામી ! હું કોઈ વખતે તમારા દૂતરૂપે મિથિલા રાજધાની ગયેલ, ત્યાં મેં કુંભરાજાની પુત્રી અને પદ્માવતી રાણીની આત્મજા મલ્લીના સંવત્સર-પ્રતિલેખનમાં પૂર્વે દિવ્ય શ્રીદામકાંડ જોયેલ. તે શ્રીદામકાંડ સામે આ પદ્માવતીનું શ્રીદામકાંડ લાખમાં અંશે પણ નથી. ત્યારે પ્રતિબુદ્ધિએ સુબુદ્ધિ અમાત્યને કહ્યું - હે દેવાનુપ્રિય ! તે વિદેહની શ્રેષ્ઠ રાજકન્યા કેવી છે ? જેના સંવત્સર પ્રતિલેહણમાં બનાવેલ શ્રીદામકાંડ સામે પદ્માવતી દેવીનું શ્રીદામકાંડ લાખમાં ભાગે પણ નથી ? ત્યારે સુબુદ્ધિએ પ્રતિબુદ્ધિરાજાને કહ્યું -શ્રેષ્ઠ વિદેહ રાજકન્યા સુપ્રતિષ્ઠિત-કૂર્મોન્નત-સુંદર ચરણવાળી હતી ઇત્યાદિ વર્ણન કરવું. ત્યારે પ્રતિબુદ્ધિએ સુબુદ્ધિ અમાત્ય પાસે આ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(જ્ઞાતાધર્મકથા)” આગમસૂત્ર અનુવાદ Page 61