________________
ધમધ-ચંથમાળા : ૩૬ :
"मानुष्यमार्यदेशश्च जातिः सर्वाक्षपाटवम् । आयुश्च प्राप्यते तत्र कथञ्चित् कर्मलाघवात् ॥ વાતે પુષ્યતઃ શ્રદ્ધા-ન-કવવા तत्वविनिश्चयरूपं तद् बोधिरत्नं सुदुर्लभम् ॥"
કર્મો કેટલાક અંશે હળવા થવાથી મનુષ્ય ભવ, આર્ય દેશ, ઉત્તમ જાતિ, પાંચ ઇન્દ્રિયની પૂર્ણતા અને (મનુષ્ય સંબંધી) આયુષ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. વળી પુણ્યના ભેગે ધર્મ કહેનારા મળી આવે છે, ધર્મ સાંભળવાનો પ્રસંગ પણ પ્રાપ્ત થાય છે અને ધમ પ્રત્યે શ્રદ્ધા પણ પ્રકટે છે; પરંતુ તત્વના નિશ્ચયરૂપ બધિરત્નની પ્રાપ્તિ થવી અતિ દુર્લભ છે.
૧૧. સમ્યવનું મહત્વ બધિરત્નરૂપ તત્વવિનિશ્ચયનું અપરનામ સમ્યકત્વ છે. તેનું મહત્ત્વ પ્રકાશતાં નિગ્રંથ મહર્ષિઓએ કહ્યું છે કે – " कुसमयसुईणं महणं सम्मत्तं जस्स सुट्टिअं हियए। तस्स जगुजोयकरं नाणं चरणं च भवमहणं । "
જેના હૃદયમાં કુસમયની શ્રુતિઓનું એટલે કે બેટા સિદ્ધાંત રજૂ કરનાર શાસ્ત્રોનું નિરસન કરનાર સમ્યકત્વ સારી રીતે સ્થિર થયેલું છે, તેનું જ્ઞાન જગતને ઉદ્યોત કરનારું એટલે સમસ્ત પદાર્થોને જાણનારું બને છે તથા તેનું ચારિત્ર જન્મમરણના ફેરાને નાશ કરનારું થાય છે. તાત્પર્ય કે-જ્ઞાન અને કિયા પિતાનું વાસ્તવિક ફળ ત્યારે જ આપી શકે છે કે જ્યારે તે સમ્યક્ત્વના રંગે પૂરેપૂરાં રંગાયેલાં હોય.
